Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пашы́рыцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -рыцца; зак.

1. Стаць больш шырокім, расшырыцца.

Трэшчына пашырылася.

2. Павялічыцца ў колькасці, аб’ёме.

Вытворчасць пашырылася.

3. Стаць вядомым многім, распаўсюдзіцца.

Чуткі хутка пашырыліся.

4. Расшырыць кола свайго дзеяння, ахапіць сабой.

Пашырылася камп’ютарызацыя беларускіх школ.

5. перан. Стаць больш шырокім па змесце, узмацніцца, паглыбіцца.

Кругагляд пашырыўся.

|| незак. пашыра́цца, -а́ецца.

|| наз. пашырэ́нне, -я, н.

пашы́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што.

1. Зрабіць больш шырокім, расшырыць.

П. вуліцу.

2. Павялічыць у колькасці, у аб’ёме.

П. завод.

3. перан. Зрабіць больш шырокім па змесце, узмацніць, паглыбіць.

П. кола інтарэсаў.

4. Зрабіць шырока вядомым, даступным многім.

П. перадавы вопыт.

5. Расшырыць кола дзеяння чаго-н.

П. наватарскі пачын па ўсёй рэспубліцы.

|| незак. пашыра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. пашырэ́нне, -я, н.

пашырэ́ць гл. шырэць.

пашы́ць, -шы́ю, -шы́еш, -шы́е; -шы́й; -шы́ты; зак., што.

1. і без дап. Правесці некаторы час, займаючыся шыццём.

2. Зрабіць, вырабіць шыццём.

П. сукенку.

|| наз. пашы́ў, -шы́ву, м. (да 2 знач.; спец.) і пашы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 2 знач.; спец.); прым. пашы́вачны, -ая, -ае (паводле 2 знач.; спец.).

Пашывачны цэх.

паэ́зія, -і, ж.

1. Славесная мастацкая творчасць, пераважна вершаваная.

2. Творы, напісаныя вершаванай мовай.

П. і проза.

Рамантычная п.

Беларуская п.

3. перан., чаго. Што-н. прыгожае, велічнае, узвышанае, што хвалюе, уздзейнічае на пачуцці.

Краявіды, поўныя паэзіі.

|| прым. паэты́чны, -ая, -ае.

паэ́ма, -ы, мн. -ы, паэ́м, ж.

Вялікі вершаваны лірыка-эпічны твор.

Гераічная п.

|| прым. паэ́мны, -ая, -ае.

паэ́т, -а, М -э́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Аўтар вершаваных, паэтычных твораў.

Янка Купала — народны беларускі п.

2. перан. Чалавек, надзелены паэтычнымі адносінамі да свету, жыцця.

П. у душы.

П. у сваёй справе.

|| ж. паэтэ́са, -ы, мн. -ы, -тэ́с.

паэтызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., каго-што (кніжн.).

Пада́ць (падаваць) у паэтычным, узнёслым выглядзе.

П. рэчаіснасць.

паэ́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.

1. Тэорыя літаратуры, вучэнне аб паэтычнай творчасці.

2. Раздзел тэорыі літаратуры, які вывучае структуру і творчыя прыёмы паэтычных твораў, іх форму і прынцыпы аналізу.

3. Паэтычная манера, уласцівая дадзенаму паэту, напрамку, эпосе.

П.

Янкі Купалы.

П. класіцызму.

паэты́чны, -ая, -ае.

1. гл. паэзія.

2. Прасякнуты паэзіяй, поўны хараства.

П. малюнак прыроды.

3. Мастацкі, творчы.

Паэтычнае чуццё.

Паэтычная задума.

4. Эмацыянальны, уражлівы.

Паэтычная натура.

|| наз. паэты́чнасць, -і, ж. (да 2 і 4 знач.).