Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

уся... (гл. усе...).

Першая частка складаных слоў, якая ўжыв. замест «усе...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напр.: усямерны, усяночны.

Усявы́шні, -яга, м. (з вялікай літары).

У веруючых: урачыстая назва Бога.

усяго́.

1. гл. увесь.

2. прысл. Разам, наогул.

У. зарабілі сто рублёў.

3. часц. Толькі, не больш чым.

Гэта каштуе ў. пяць рублёў.

усяда́цца гл. усесціся.

уся́к, прысл. (разм.).

1. Па-рознаму, неаднолькава.

У. бывае.

2. Усімі спосабамі.

У. стараецца выкруціцца.

усяка́ць гл. усячы.

уся́кі, -ая, -ае, займ. азнач.

1. Кожны, любы.

У. раз адно і тое ж.

Усякая птушка сваё гняздо бароніць (прыказка).

2. Розны, усялякі.

Усякія людзі бываюць.

3. У спалучэнні з прыназоўнікам «без», узмацняючы прыназоўнік, азначае: зусім без.

Без усякай мэты.

Без усякіх цяжкасцей.

усяле́нскі, -ая, -ае (уст.).

Сусветны.

Усяленскія саборы.

усялі́цца, усялю́ся, усе́лішся, усе́ліцца; зак.

1. Заняць месца на пражыванне; пасяліцца.

У. ў новую хату.

2. перан. З’явіўшыся, апанаваць, агарнуць (высок.).

У душу ўсяліўся жах.

|| незак. усяля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. усяле́нне, -я, н. (да 1 знач.).

усялі́ць, усялю́, усе́ліш, усе́ліць; усе́лены; зак.

1. каго (што) у што. Пасяліць на жыхарства.

У. новых жыхароў у кватэру.

2. перан., што ў каго-што. Пасеяць, выклікаць (высок.).

У. надзею ў каго-н. У. трывогу ў сэрца.

|| незак. усяля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. усяле́нне, -я, н. (да 1 знач.).