Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ушанава́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. гл. ушанаваць.

2. Урачыстасці ў гонар юбіляра і пад.

У. ветэранаў працы.

ушанава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак.

1. каго-што. Выказаць пашану, павагу каму-, чаму-н.

У. чыю-н. памяць.

У. сваёй прысутнасцю.

У. памяць мінутным маўчаннем.

2. каго (што). Урачыста павіншаваць у сувязі з чым-н.

У. юбіляра.

|| незак. ушано́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. ушано́ўванне, -я, н.

|| наз. ушанава́нне, -я, н.

Ваенныя ўшанаванні.

ушасцёх, прысл.

У колькасці шасці чалавек (толькі пра мужчын або толькі пра жанчын).

Дояць кароў на ферме ў.

ушасцяры́х, прысл.

Колькасцю ў шэсць асоб (рознага полу) або істот (ніякага роду).

Ехаць у.

ушку́й, -я, мн. -і, -яў, м.

Старадаўняя пласкадонная лодка з парусамі і вёсламі.

ушмо́ргнуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак., што ў што.

Шморгаючы, уцягнуць у сярэдзіну чаго-н.

У. шнуркі ў чаравікі.

|| незак. ушмо́ргваць, -аю, -аеш, -ае.

ушрубава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; зак., што ў што.

Вярчэннем увесці ў сярэдзіну чаго-н.

У. шрубу ў дзвярную ручку.

|| незак. ушрубо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ушрубо́ўванне, -я, н.

уштурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што ў што.

Штурхнуўшы, прымусіць увайсці, штуршком упіхнуць куды-н.

У. падсвінка ў катух.

|| незак. ушту́рхваць, -аю, -аеш, -ае і уштурхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

ушчамі́цца, -чамлю́ся, -чэ́мішся, -чэ́міцца; зак., у што.

Аказацца заціснутым, зашчэмленым з двух бакоў.

Парася ўшчамілася ў плот.

У. ў пастку (таксама перан.: апынуцца ў цяжкім становішчы).

|| незак. ушчамля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і ушчэ́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

ушчамі́ць, -чамлю́, -чэ́міш, -чэ́міць; -чэ́млены; зак., каго-што.

1. Сціснуўшы, зашчаміць.

У. палец у дзверы.

2. перан. Абмежаваць у чым-н.

У. каго-н. у правах.

У. самалюбства.

3. перан. Паставіць у няёмкае становішча.

|| незак. ушчамля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і ушчэ́мліваць, -аю, -аеш, -ае.