Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

угавары́цца, -вару́ся, -во́рышся, -во́рыцца; зак.

1. Загадзя дамовіцца пра што-н.; прыйсці да згоды ў выніку перагавораў.

У. аб сустрэчы.

Угаварыліся, што збяромся ў нядзелю.

2. Сказаць лішняе, прагаварыцца (разм.).

Чалавек угаварыўся, а потым паправіўся.

|| незак. угаво́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 знач.).

угавары́ць, -вару́, -во́рыш, -во́рыць; -во́раны; зак., каго (што).

1. і з інф. або дадан. Пераконваючы, схіліць да чаго-н.

У. пайсці ў грыбы.

2. Супакоіць, суцешыць.

У. дзіця.

|| незак. угаво́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. угаво́рванне, -я, н. і угаво́р, -у, м. (звычайна мн.).

Не паддавацца ніякім угаворам.

угаво́р, -у, м.

1. гл. угаварыць.

2. Узаемная дамоўленасць пра што-н.

Дзейнічаць па ўгаворы (як дамовіліся). У. даражэй за грошы (прыказка).

угада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што. Выказаць правільнае меркаванне пра што-н. па якіх-н. прыметах; здагадацца.

У. чый-н. настрой.

2. каго-што. Раскрыць, распазнаць сэнс, сутнасць каго-, чаго-н. (разм.).

Мы ўгадалі выкапаць калодзеж у добрым месцы.

3. што і без дап. Выпадкова даць правільны адказ.

|| незак. уга́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. уга́дванне, -я, н. (да 1 знач.).

угадзі́ць, угаджу́, уго́дзіш, уго́дзіць; зак., каму.

Тое, што і дагадзіць.

угайда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак. (разм.).

Ад гайданкі прыйсці ў хваравіты або санлівы стан.

Угайдаўся ў верталёце.

|| незак. уго́йдвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

угало́п, прысл.

Самым хуткім алюрам, галопам.

Пусціць каня ў.

угамані́цца, -маню́ся, -мо́нішся, -мо́ніцца; зак. (разм.).

Супакоіцца, уціхнуць.

Гракі доўга не маглі ў.

Мяцеліца к вечару ўгаманілася.

|| незак. угамо́ньвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

угамані́ць, -маню́, -мо́ніш, -мо́ніць; -мо́нены; зак., каго (што) (разм.).

Супакоіць, суняць.

У. гарлапана.

|| незак. угамо́ньваць, -аю, -аеш, -ае.

угамо́н, -у, м.

У выразе: угамону няма на каго (што) (разм.) — хто-н. не можа ўгаманіцца, супакоіцца.