Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

усту́пісты, -ая, -ае (разм.).

Які мае ўступы¹.

У. бераг.

Уступістая вежа.

|| наз. усту́пістасць, -і, ж.

уступі́цца, -уплю́ся, -у́пішся, -у́піцца; зак., за каго-што.

Узяць пад ахову каго-, што-н.

У. за пакрыўджанага.

У. за чые-н. інтарэсы.

|| незак. уступа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

уступі́ць¹, -уплю́, -у́піш, -у́піць; зак.

1. у што. Увайсці, уехаць куды-н.

Войскі ўступілі ў горад.

2. у што. Стаць членам, дзеячам, удзельнікам чаго-н.

У. у прафсаюз.

У. у калгас.

3. у што. Пачаць рабіць што-н. або прыйсці ў які-н. стан (у адпаведнасці са знач. наступнага назоўніка).

У. у бой.

У. у спрэчку.

У. у шлюб.

У. у законную сілу.

Новы завод уступіў у строй.

4. у што. Стаць нагой у што-н.

У. у лужыну.

5. на што. Ступіць на каго-, што-н.

У. на нагу.

|| незак. уступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—4 знач.).

|| наз. уступле́нне, -я, н. (да 1—3 знач.).

уступі́ць², -уплю́, -у́піш, -у́піць; -у́плены; зак.

1. каго-што каму. Добраахвотна адмовіцца на карысць іншага.

У. свае пазіцыі.

У. месца.

У. дарогу каму-н.

2. каму-чаму і без дап. Пайсці на ўступкі, згадзіцца з чым-н.

У. просьбам.

3. каму-чаму ў чым. Аказацца горшым за каго-, што-н. у якіх-н. адносінах.

Ён нікому не ўступіць у храбрасці.

Яго веды не ўступяць вашым.

4. што каму. Прадаць або, прадаючы, аддаць дзешавей.

У. рэч за пяцьдзясят рублёў.

|| незак. уступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. усту́пка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 1, 2 і 4 знач.).

усту́пка, -і, ДМ -пцы, ж.

1. гл. уступіць².

2. мн. -і, -пак. Адказ ад чаго-н. на карысць іншага.

Ісці на ўступкі.

3. мн. -і, -пак, перан. Кампраміснае рашэнне, паслабленне ў чым-н.

Зрабіць уступку традыцыі.

4. Скідка з назначанай цаны.

Прадаць тавар з уступкай.

усту́пны¹, -ая, -ае.

Які мае адносіны да ўступа¹, мае від уступа¹, размешчаны ў выглядзе ўступа¹.

Уступная выемка.

Калоны рухаліся ва ўступным парадку.

усту́пны², -ая, -ае.

Які з’яўляецца ўступам² да чаго-н.; пачатковы.

Уступнае слова.

2. Звязаны з паступленнем куды-н.

У. экзамен.

У. ўзнос.

усту́пчаты, -ая, -ае.

Тое, што і уступісты.

|| наз. усту́пчатасць, -і, ж.

усту́пчывы, -ая, -ае.

Гатовы на ўступкі, згаворлівы, памяркоўны.

У. чалавек.

У. характар.

|| наз. усту́пчывасць, -і, ж.

устыка́ць гл. узаткнуць.