Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пазбаўле́нне, -я, н. Гл. пазбавіцца, пазбавіць.

Пазбаўленне правоў (афіц.) — адняцце палітычных і грамадзянскіх правоў на пэўны тэрмін як мера пакарання за ўчыненыя злачынствы.

пазбе́гнуць, -ну, -неш, -не; -бе́гнуў іе́г, -гла; -ні; зак., чаго.

Збавіцца, выратавацца ад чаго-н.

П. гібелі.

|| незак. пазбяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

пазбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што. Збіць, прымусіць адваліцца ўсё, многае.

П. яблыкі.

2. каго-што. Паваліць, прымусіць упасці ўсіх, многіх; падстрэліўшы, прымусіць упасці ўсё, многае або ўсіх, многіх.

П. людзей з ног.

П. качак.

3. каго-што. Рэзкім рухам зрушыць з пэўнага месца, адцясніць адкуль-н. усё, многае або ўсіх, многіх; збіць з дарогі, з правільнага напрамку ўсіх, многіх.

П. прыцэлы ў кулямётаў.

П. людзей з курсу.

4. каго. Моцна пабіць, знявечыць пабоямі ўсіх, многіх.

5. што. Сапсаваць ударамі, зрабіць нягодным усё, многае; абадраць скуру, кару і пад. ў многіх месцах.

П. капыты.

П. калені.

6. што. Збіваючы, прымацаваць адно да другога ўсё, многае.

П. скрынкі цвікамі.

пазбіра́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́ецца; -а́емся, -а́ецеся, -а́юцца; зак.

Сабрацца ў адным месцы — пра ўсіх, многіх.

Да вагона пазбіраліся людзі.

пазбіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Сабраць, сканцэнтраваць у адным месцы ўсіх, многіх ці ўсё, многае.

П. людзей на сход.

2. што. Падабраць, падняць усё тое, што ўпала, рассыпалася і пад.; падабраўшы, скласці ў адно месца ўсё, многае.

П. рассыпаны гарох.

П. галлё ў кучы.

3. што. Скласці, саставіць з розных частак многа чаго-н.

П. станкі.

4. што і чаго. Збіраць што-н. на працягу якога-н. часу.

Пазбіраем яшчэ з гадзіну грыбы.

пазбяга́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. гл. пазбегнуць.

2. каго-чаго і з інф. Унікаць каго-, чаго-н., ухіляцца ад каго-, чаго-н.

П. знаёмых.

П. сустракацца з кім-н.

пазбяга́ць², 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.

1. Збегчы, спусціцца ўніз — пра ўсіх, многіх.

Хлапчукі пазбягалі з лесвіцы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сцячы — пра ўсё, многае.

Вада пазбягала з палеткаў.

3. Збегчы, уцячы — пра ўсіх, многіх.

Ад спякоты каровы пазбягалі ў кусты.

пазва́льваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. каго-што. Зваліць, паваліць усіх, многіх ці ўсё, многае або спілаваць, ссячы ўсё, многае.

Вецер пазвальваў слупы.

П. сосны.

2. каго-што. Скінуць адкуль-н. усё, многае або ўсіх, многіх.

Ты там не пазвальвай дзяцей з печы.

3. што. Неакуратна зваліць, скідаць усё, многае.

П. рэчы ў кучу.

пазвальня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак., каго (што).

Звольніць усіх, многіх.

П. з пасад.

пазвані́ць гл. званіць.