Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

су́ма, -ы, мн. -ы, сум, ж.

1. Вынік складання дзвюх або некалькіх велічынь.

2. Агульная колькасць чаго-н.

С. ведаў.

3. Пэўная колькасць грошай.

Атрымаць значную суму грошай.

Кругленькая сума (разм.) — пра вялікія грошы.

|| прым. су́мавы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

сумава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; незак.

1. Знаходзіцца ў стане суму.

Недзе далёка сумуе гаротная матка.

2. па кім-чым. Адчуваць душэўны неспакой; журыцца, тужыць.

С. па сыне.

С. па рабоце.

Летам у вёсцы с. няма калі.

сума́рны, -ая, -ае (кніжн.).

Які з’яўляецца сумай чаго-н., атрыманы ў выніку складання.

Сумарныя паказчыкі.

2. перан. Абагульнены, неканкрэтызаваны агляд падзей.

|| наз. сума́рнасць, -і, ж.

су́мачны гл. сумка.

сумбу́р, -у, м.

Поўная неразбярыха, адсутнасць парадку, блытаніна.

У справах цанаваў с.

С. у галаве.

сумбу́рны, -ая, -ае.

Пазбаўлены парадку; блытаны, хаатычны.

Сумбурнае паведамленне.

|| наз. сумбу́рнасць, -і, ж.

суме́жны, -ая, -ае.

Які знаходзіцца непасрэдна побач; суседні; цесна звязаны з чым-н., блізкі.

С. ўчастак бульбы.

Сумежныя галіны навукі.

|| наз. суме́жнасць, -і, ж.

суме́сны, -ая, -ае.

Які ажыццяўляецца разам; агульны.

Сумесная апрацоўка зямлі.

Сумесна (прысл.) абмеркаваць план.

|| наз. суме́снасць, -і, ж.

су́месь, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Спалучэнне чаго-н. рознага, разнароднага.

С. араматаў.

С. розных гатункаў вішні.

2. Мешаніна розных рэчываў, прадметаў.

С. пяску і гліны.

|| прым. су́месевы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

Сумесевая пража.

суме́цца, -е́юся, -е́ешся, -е́ецца; суме́ўся, -ме́лася; зак.

Збянтэжыцца; разгубіцца.

С. ад нечаканасці.