Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

зацішша, , н.

Спыненне шуму, ветру руху, дзейнасці.

  • Наступіла з. пасля бою.
  • З. перад навальніцай.

зацугляць, ; зак.

Укласці ў рот каню цуглі, закілзаць.

  • З. каня.

|| незак. зацугліваць, .

зацукравацца, ; зак.

Гусцеючы, ператварыцца ў цукрыстыя камячкі.

  • Варэнне зацукравалася.

|| незак. зацукроўвацца, .

зацукраваць, ; зак.

Пакрыць цвёрдым слоем цукровага сіропу.

  • З. ягады.

|| незак. зацукроўваць, .

зацьменне, , н.

  1. Астранамічная з’ява, калі адно нябеснае цела або яго цень закрывае другое нябеснае цела.

    • З. Месяца.
    • Сонечнае з.
  2. перан. Часовае замарачэнне галавы.

    • На яго найшло нейкае з.

зацьміць, ; зак.

  1. Засланіўшы сабой, зрабіць нябачным.

    • Хмары зацьмілі сонца.
  2. перан. Перавысіць у якіх-н. адносінах.

    • З. усіх непараўнанай прыгажосцю.

|| незак. зацьмяваць, .

зацюкаць, ; зак. (разм.).

Пастаяннымі прычэпкамі, нападкамі зрабіць запужаным, забітым.

  • Зусім зацюкалі хлопца.

зацягацца, ; зак. (разм.).

  1. Замарыцца ад доўгай хады.

    • З. за дзень.
  2. Забрудзіцца ад працяглага нашэння.

    • Вопратка зацягалася.

зацягаць, ; зак. (разм.).

  1. Замучыць, цягаючы з аднаго месца ў другое.

    • З. па судах.
  2. Занасіць пры працяглым выкарыстанні.

    • З. адзежу.
    • З. плашч.
  3. перан. Часта карыстаючыся, зрабіць трывіяльным, збітым.

    • Зацяганы выраз.

зацягнуцца, ; зак.

  1. Зацягнуць на сабе што-н. і туга завязацца.

    • З. рэменем.
    • Пятля зацягнулася.
  2. Абвалакаючыся чым-н., пакрыцца цалкам.

    • Рака зацягнулася тонкім лёдам.
    • Рана зацягнулася (зажыла, пакрыўшыся скуркай).
  3. Запаволіцца ў развіцці, працягнуцца да пэўнага часу.

    • Сход зацягнуўся.
  4. Глыбока ўдыхнуць у сябе дым пры курэнні.

  5. З цяжкасцю зайсці, дабрацца куды-н. (разм.).

    • З. дадому.

|| незак. зацягвацца, .

|| наз. зацягванне, і зацяжка, .