Verbum

шар, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. У матэматыцы: частка прасторы, абмежаваная сферай.

Радыус шара.

2. Прадмет такой формы.

Більярдны ш.

○ Зямны шар — планета Зямля.

Паветраны шар —

1) лятальны апарат, які паднімаецца ў паветра лёгкім газам, што запаўняе яго шарападобную абалонку;

2) шарападобная цацка ў выглядзе абалонкі, напоўненай паветрам або газам.

◊

Хоць шаром пакаці — нічога няма, зусім пуста.

|| памянш. ша́рык, -а, мн. -і, -аў, м.

|| прым. шаравы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

шараба́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Лёгкі, звычайна двухколавы экіпаж.

|| прым. шараба́нны, -ая, -ае.

шарава́ры, -аў.

1. Шырокія штаны асаблівага крою, якія засоўваюцца ў халявы.

Казацкія ш.

2. Род шырокіх штаноў на гумках унізе.

Лыжныя ш.

|| прым. шарава́рны, -ая, -ае.

шарава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся; незак.

1. Церці сябе чым-н. (разм.).

Ш. вяхоткай.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Датыкаючыся, церці (у 1 знач.) адзін аб другога пры руху.

Галіны шаруюцца аб сцяну.

|| наз. шарава́нне, -я, н.

шарава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак.

1. каго-што. Чысцячы, вадзіць чым-н. узад і ўперад па паверхні.

Ш. падлогу.

2. што аб што, па чым і чым. Церці (у 1 знач.) паверхняй аднаго прадмета аб паверхню другога.

Кола шаруе аб дошку.

Дно лодкі шаравала аб зямлю.

|| зак. вы́шараваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны (да 1 знач.) і пашарава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны.

|| наз. шарава́нне, -я, н.

шаравы́, -а́я, -о́е.

1. гл. шар.

2. Які мае форму шара.

Шаравая маланка.

3. Які мае шарападобную будову, дэталі.

Ш. клапан.

шара́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ра́д, ж.

Загадка, у якой загаданае слова падзяляецца на часткі, а кожная частка нагадвае самастойнае слова, якое трэба адгадваць, каб выйшла галоўнае слова.

Разыгрываць шарады.

шара́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м. (разм.).

1. Шэры заяц.

2. Кафтан з шэрага сукна.

|| памянш. шарачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (да 1 знач.).

шарападо́бны, -ая, -ае.

Які мае выгляд шара.

Шарападобныя бактэрыі.

Ш. грыб.

|| наз. шарападо́бнасць, -і, ж.

шара́хнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.

1. Ад спалоху, нечаканасці і пад. кінуцца ўбок, назад.

Людзі шарахнуліся назад.

Конь шарахнуўся ўбок.

2. Моцна ўдарыцца аб што-н. (разм.).

Ш. плячом аб кант дзвярэй.

|| незак. шара́хацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. шара́ханне, -я, н.