Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шчабята́ць, -бячу́, -бе́чаш, -бе́ча; -бе́чам, -бе́чаце, -бе́чуць; -бячы́; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спяваць (пра ластавак, шчыглоў і некаторых птушак).

2. перан. Гаварыць хутка, безупынна (пра дзяцей, жанчын; разм., жарт.).

|| наз. шчэ́бет, -у, М -беце (да 1 знач.) і шчабята́нне, -я, н.

шчабяту́ха, -і, ДМу́се, мн. -і, -ту́х, ж. (разм.).

1. Птушка, якая безупынна шчабеча.

Ластаўка-ш.

2. перан. Пра дзяўчынку, жанчыну, якія няспынна гавораць (разм., жарт.).

шчадрэ́ц, -раца́, мн. -рацы́, -рацо́ў, м. і шчадро́ўкі, -ро́вак (разм.).

Даўні звычай адзначаць вечар напярэдадні Новага года, сам гэты вечар і песня, якая спяваецца ў гэты вечар.

|| прым. шчадрэ́цкі, -ая, -ае і шчадро́ўскі, -ая, -ае.

шчака́, -і́, ДМ шчацэ́, мн. шчо́кі і (з ліч. 2, 3, 4) шчакі́, шчок, шчака́х, ж.

1. Бакавая частка твару ад скулы да ніжняй сківіцы.

Чырвоныя шчокі.

Пацалаваць у шчаку.

2. Бакавая плоская частка чаго-н. (спец.).

Ш. сякеры.

|| памянш. шчо́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 знач.).

|| прым. шчо́чны, -ая, -ае (спец.).

Шчочная мышца.

шчака́сты, -ая, -ае (разм.).

Які мае тоўстыя, пульхныя шчокі (у 1 знач.).

Ш. хлопец.

|| наз. шчака́стасць, -і, ж.

шчамі́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., шчо́міць; незак., што.

Сціскаць што-н. паміж чым-н.

Перавясла шчэміць руку.

шчані́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., шчо́ніцца; незак.

Раджаць (пра сабаку, ваўчыцу, лісу і некаторых іншых жывёл).

|| зак. ашчані́цца, ашчо́ніцца.

|| наз. шчане́нне, -я, н.

шчаню́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Тое, што і шчаня.

2. перан. Пра маладога, неспрактыкаванага чалавека (лаянк., разм.).

Як ты размаўляеш са старэйшымі, ш.!

шчаня́ і шчанё, -ня́ці, мн.я́ты, -ня́т, н.

1. Дзіцяня сабакі, а таксама ваўчыцы, лісы і пад.

2. Пра дзіця (разм., груб.).

|| прым. шчаня́чы, -ая, -ае.

шчапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., што.

Адколваць тонкімі слаямі (дрэва).

Ш. лучыну.

|| наз. шчапа́нне, -я, н.

|| прым. шчапа́льны, -ая, -ае (спец.).