Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шма́лец, -льцу, м.

Гусіны тлушч.

|| прым. шма́льцавы, -ая, -ае.

Шмальцавая мазь.

шмальцава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; незак., што.

Запэцкваць, вымазваць чым-н. тлустым, ліпкім.

Ш. целагрэйку.

|| зак. вы́шмальцаваць, -цую, -цуеш, -цуе; -цуй; -цаваны.

|| наз. шмальцава́нне, -я, н.

шмана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

У выразе: і не шманае (разм.) — не звяртае ніякай увагі, не рэагуе, захоўвае поўны спакой.

шмарава́нне, -я, н. (разм.).

1. гл. шмараваць.

2. Лячэбная мазь, лякарства.

Прыгатаваць ш. з зёлак.

шмарава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак. (разм.).

1. каго-што. Націраць, намазваць каго-, што-н.; праціраць, ачышчаючы што-н.

Ш. варам дратву.

Ш. шкло.

2. аб што. Церціся, зачэпліваючыся за што-н. у час руху, цягнучыся па чым-н.

Кола шмаравала аб бакавіну тарантаса.

|| зак. нашмарава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны (да 1 знач.).

|| звар. шмарава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся (да 1 знач.).

Ш. шкіпінарам; зак. нашмарава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся.

|| наз. шмарава́нне, -я, н.

шмараво́з, -а, мн. -ы, -аў, м. (разм., лаянк.).

Неахайны чалавек, мурза.

шмаргану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.

1. гл. шморгаць.

2. Хутка, непрыкметна пайсці, прашмыгнуць (разм.).

Ш. за дзверы.

шмат¹, прысл.

1. Вялікая колькасць, дастатковая колькасць каго-, чаго-н., многа.

Ш. працуе.

Ш. часу прайшло.

Працы ў мяне цяпер ш.знач. вык.). Ці ш. людзей сабралася?

2. У спалучэнні з прым. і прысл. вышэйш. ст. азначае: значна, намнога.

Ён ш. маладзейшы за мяне.

3. У спалучэнні з адноснымі займеннікамі абазначае: многія, многае.

Ш. каму расказала пра гэта.

Ш. якія падзеі адбыліся за гэты час.

шмат², -а́, М шмаце́, мн. -ы́, -о́ў, м. (разм.).

Абрывак, адарваны кавалак чаго-н.

Валяліся шматы паперы.

шмат...

Першая частка складаных слоў у знач. шмат¹, многа, напр.: шматвопытны, шматвяковы, шматгалосы, шматскладовы, шматкаляровы.