Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шок, -у, мн. -і, -аў, м.

Агульнае цяжкае парушэнне функцый арганізма ў выніку моцнага фізічнага пашкоджання ці псіхічнага ўзрушэння.

У стане шоку.

Траўматычны ш.

|| прым. шо́кавы, -ая, -ае.

шо́лах, -у, мн. -і, -аў, м.

Лёгкае ледзь чутнае шапаценне, шорах, шоргат.

Ш. дрэў.

шо́лудзі, -яў.

Заразнае скурнае захворванне, а таксама струпы, сып, якія паяўляюцца пры гэтым захворванні на скуры пад валасамі.

шо́мпал, -а, мн. -ы, -аў, м.

Стрыжань для чысткі і змазвання канала ствала ручной агнястрэльнай зброі, а таксама, у старажытнасці, для забівання з дула зарада ў пісталеты і стрэльбы.

Даць шомпалаў (пакараць, наносячы ўдары такімі стрыжнямі; уст.).

|| прым. шо́мпальны, -ая, -ае.

шо́рах, -у, мн. -і, -аў, м.

Глухі гук ад трэння, лёгкага дакранання да чаго-н.

Ш. сухога лісця.

шо́ргат, -у, М -гаце, мн. -ы, -аў, м.

Слабы, невыразны шум ад руху, трэння аднаго прадмета аб другі.

Ш. пілы.

шо́ргаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Утвараць шоргат, з шумам праводзіць чым-н.

Шыны аўтамабіляў шоргалі па асфальце.

Ш. мятлой па тратуары.

2. чым і без дап. Хадзіць, не падымаючы ног.

Не шоргай ботамі.

Хопіць ш. па хаце.

3. Шукаць навобмацак, мацаць.

Ш. упоцемку па дзвярах.

|| аднакр. шаргану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і шо́ргнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. шо́рганне, -я, н.

шо́рсткі, -ая, -ае.

1. Шурпаты, агрубелы, калючы, цвёрды.

Ш. асфальт.

Шорсткая далонь.

Ш. снег.

2. перан. Рэзкі рашучы, з цвёрдым характарам.

Ш. чалавек.

|| наз. шо́рсткасць, -і, ж.

шо́рты, -аў.

Род кароткіх (вышэй каленяў) штаноў.

Мужчынскія ш.

шо́рхат, -у, М -хаце, м.

Глухі гук, шум ад руху, трэння, лёгкага дакранання.

Ш. лісця.

Ш. ног.