Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шпа́га, -і, ДМ шпа́зе, мн. -і, шпаг, ж.

Халодная колючая зброя з прамым доўгім клінком.

Скрыжаваць шпагі — пачаць паядынак.

|| прым. шпа́жны, -ая, -ае.

шпага́т, -у, Ма́це, м.

1. Моцная тонкая вяроўка.

2. У гімнастыцы: фігура, пры якой ногі спартсмена, што сядзіць, шырока рассунуты і выцягнуты ў адну прамую лінію.

|| прым. шпага́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).

шпажы́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Спартсмен — фехтавальшчык на шпагах.

|| ж. шпажы́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

шпак, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Невялікая пералётная птушка атрада вераб’інападобных з чорным апярэннем.

|| памянш. шпачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

|| прым. шпако́вы, -ая, -ае і шпачы́ны, -ая, -ае.

шпаклёўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (спец.).

1. гл. шпакляваць.

2. Замазка, якой шпаклююць.

шпаклява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; незак., што (спец.).

Замазваць, запаўняць трэшчыны, шчыліны спецыяльным саставам перад паліроўкай, фарбаваннем.

Ш. сцены.

Ш. падлогу.

|| зак. зашпаклява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны.

|| наз. шпаклява́нне, -я, н. і шпаклёўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

|| прым. шпаклёвачны, -ая, -ае.

Шпаклёвачныя работы.

шпако́ўня, -і, мн. -і, -яў, ж. і (разм.) шпако́ўніца, -ы, мн. -ы, -ніц, ж.

Жыллё для шпакоў у выглядзе невялікай будачкі, прымацаванай на доўгай жэрдцы ці на дрэве каля дома.

|| прым. шпако́ўніцкі, -ая, -ае.

шпале́ра, -ы, мн. -ы, -ле́р і -аў, ж.

1. толькі мн. Матэрыял у выглядзе шырокіх палос узорыстай паперы для абклейкі сцен у жылых памяшканнях.

2. толькі мн. Шарэнгі войск па баках руху каго-н.

3. звычайна мн. Рад дрэў, хмызняку па баках дарогі (спец.).

|| прым. шпале́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).

шпа́лы, шпал, адз. шпа́ла, -ы, ж.

1. Масіўныя папярочныя драўляныя або жалезабетонныя брусы, на якія ўкладваюць рэйкі.

2. адз. Неафіцыйная назва знака адрознення (у выглядзе прамавугольніка) на пятліцах у старшага каманднага саставу Чырвонай Арміі да 1943 г. (разм.).

З трыма шпаламі на пятліцах.

|| прым. шпа́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

шпана́, -ы́, ж., звычайна зб. (разм., неадабр.).

Злачынцы, жулікі, бадзягі.