Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

упяка́цца гл. упячыся.

упяка́ць гл. упячы.

упярэ́мешку, прысл. (разм.).

Тое, што і уперамешку.

упяцёх, прысл.

У колькасці пяці чалавек (толькі пра мужчын ці толькі пра жанчын).

Пайшлі касіць у.

упя́цца, упну́ся, упне́шся, упне́цца; упнёмся, упняце́ся, упну́цца; упя́ўся, упя́лася; упні́ся; зак.

1. чым у што. Уперціся ў што-н. для апоры, адштурхоўвання, супраціўлення або моцна ўчапіцца за што-н.

У. ў дзверы і не пускаць каго-н. У. рукамі ў баранку аўтамашыны.

2. Напружыць свае сілы, напяцца.

Конь упяўся і крануў воз з месца.

3. перан. Уперціся, не захацець згадзіцца з чым-н. (разм.).

Упяўся і не пусціў мяне ў паездку.

|| незак. упіна́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

упяцяро́х, прысл.

Колькасцю ў пяць асоб (рознага полу) або істот (ніякага роду).

упячы́, упяку́, упячэ́ш, упячэ́; упячо́м, упечаце́, упяку́ць; упёк, упякла́, -ло́; упячы́; упе́чаны; зак.

1. што. Спячы, добра прапячы.

У. хлеб.

2. каго (што). Адправіць куды-н. супраць волі; зняволіць (разм.).

У. ў глуш.

У. ў турму.

3. каго. Папракнуць, з’едліва сказаць што-н. каму-н. (разм.).

У. каго-н. на сходзе.

4. што. Марна патраціць (разм.).

Упяклі столькі грошай.

|| незак. упяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

упячы́ся, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ячэ́цца, -яку́цца; упёкся, упякла́ся, -ло́ся; зак.

Спячыся да поўнай гатоўнасці.

Хлеб добра ўпёкся.

|| незак. упяка́цца, -а́ецца.