Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сірата́, -ы́, ДМ -раце́, Т -о́й (-о́ю), мн. сіро́ты і (з ліч. 2, 3, 4) сіраты́, -ро́т, м. і ж.

Дзіця або падлетак, які застаўся без аднаго або абодвух бацькоў.

Дзе ж сіраце бацьку ўзяць? Круглая с. (без маці і бацькі).

Казанская сірата — пра таго, хто прыкідваецца няшчасным, каб разжаліць каго-н.

|| памянш.-ласк. сіро́тка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -тцы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -так і сіраці́нка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -нцы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -нак.

|| прым. сіро́чы, -ая, -ае і сіро́цкі, -ая, -ае.

Сірочую галоўку дожджык мые.

Зіма сёлета сіроцкая — без моцных маразоў.

сіратлі́вы, -ая, -ае.

Тужліва-адзінокі, сумны, маркотны.

С. выгляд.

Сіратлівая старасць.

|| наз. сіратлі́васць, -і, ж.

сіраце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

Станавіцца сіратой.

|| зак. асіраце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

сіро́ка, нескл., м.

Сухі і гарачы паўднёвы або паўднёва-ўсходні вецер у Міжземнамор’і.

сіро́п, -у, мн. -ы, -аў, м.

Канцэнтраваны раствор цукру ў вадзе або натуральным фруктовым ці ягадным соку.

Малінавы с.

Лекавы с. (змяшчае лекавыя рэчывы і з’яўляецца лекавым прэпаратам).

|| прым. сіро́пны, -ая, -ае.

сіро́цтва, -а, н.

Стан сіраты; адзіноцтва.

Вырасці ў сіроцтве.

сіры́йцы, -аў, адз. сіры́ец, -ры́йца, м.

Насельніцтва Сірыі.

|| ж. сіры́йка, -і, ДМы́йцы, мн. -і, -ры́ек.

|| прым. сіры́йскі, -ая, -ае.

сі́рын і сіры́н, -а, м.

У старажытнай усходнеславянскай літаратуры: фантастычная птушка з тварам і грудзьмі жанчыны.

сірэ́на, -ы, мн. -ы, -рэ́н, ж.

1. У грэчаскай міфалогіі: марская істота ў выглядзе жанчыны з хвастом рыбы, якая сваім мілагучным спевам заваблівала маракоў у гібельныя месцы.

2. мн. Атрад водных млекакормячых, якія жывуць у цёплых морах і рэках.

3. Прыбор для атрымання гукаў рознай вышыні (спец.).

4. Прыстасаванне для падачы рэзкіх, моцных гукавых сігналаў, а таксама гукі, якія падаюцца такім прыстасаваннем.

Раптам завыла с. аўтамашыны.