Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сімбіёз, -у, м. (спец.).

Форма сумеснага жыцця арганізмаў розных відаў, якая прыносіць ім узаемную карысць.

С. грыба і водарасці.

|| прым. сімбіяты́чны, -ая, -ае.

сі́мвал, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Тое, што служыць умоўным знакам якога-н. паняцця, з’явы, ідэі; мастацкі вобраз, які перадае якую-н. думку, перажыванне.

Жалейка — с. беларускай паэзіі.

Голуб — с. міру.

2. Прынятае ў навуцы ўмоўнае абазначэнне якой-н. адзінкі, велічыні.

Сімвалы хімічных элементаў.

Сімвал веры — кароткі выклад асноўных догматаў хрысціянскай рэлігіі.

|| прым. сімвалі́чны, -ая, -ае і сі́мвальны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

Сімвалічнае адлюстраванне.

Сімвальная інфармацыя.

сімвалізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; зак. і незак., што (кніжн.).

З’явіцца (з’яўляцца) сімвалам (у 1 знач.) чаго-н.

Хор у спектаклі сімвалізуе адзінства народа.

|| наз. сімваліза́цыя, -і, ж.

сімвалі́зм, -у, м.

Кірунак у літаратуры і мастацтве канца 19 — пачатку 20 ст., які адлюстроўваў рэчаіснасць як ідэальную сутнасць свету ва ўмоўных і абстрактных формах.

|| прым. сімвалі́чны, -ая, -ае.

сімвалі́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Паслядоўнік сімвалізму.

|| ж. сімвалі́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. сімвалі́сцкі, -ая, -ае.

сімвалі́чны, -ая, -ае.

1. гл. сімвал, сімволіка.

2. Які мае скрыты сэнс, які наводзіць на асацыяцыі (у 2 знач.).

Лёс героя с.

С. сэнс назвы рамана.

3. Пра пла́ты, сумы: мізэрна малы.

Аплата за паслугі — чыста сімвалічная.

С. ўзнос.

|| наз. сімвалі́чнасць, -і, ж.

сімво́ліка, -і, ДМ -ліцы, ж.

1. Сімвалічнае значэнне, што прыпісваецца чаму-н.; выражэнне ідэй, паняццяў або пачуццяў пры дапамозе ўмоўных знакаў (сімвалаў).

С. лічбаў.

С. колераў.

2. зб. Сукупнасць якіх-н. сімвалаў.

Народная с.

|| прым. сімвалі́чны, -ая, -ае.

сіметры́чны, -ая, -ае.

Які валодае сіметрыяй.

Сіметрычнае збудаванне.

|| наз. сіметры́чнасць, -і, ж.

сіме́трыя, -і, ж.

Суразмернае, прапарцыянальнае размяшчэнне частак чаго-н. у адносінах да цэнтра, сярэдзіны; аднолькавасць у размяшчэнні частак чаго-н. па супрацьлеглых баках ад пункта, прамой або плоскасці.

Вытрымаць сіметрыю.

сімпатызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; незак., каму-чаму.

Адчуваць сімпатыю, добра адносіцца да каго-, чаго-н.

С. выкладчыку.