Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

апаса́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак., каго-чаго або з інф.

Тое, што і баяцца (у 1 знач.); сцерагчыся чаго-н.

А. прастуды.

апа́ска, -і, ДМ апа́сцы, ж. (разм.).

Асцярожнасць у прадбачанні небяспекі; боязь, страх.

Гаварыць з апаскай.

апа́слівы, -ая, -ае (разм.).

1. Які дзейнічае з апаскай, асцярожна.

А. воін.

2. Недаверлівы, насцярожаны.

А. позірк.

|| наз. апа́слівасць, -і, ж.

апасро́дкаваны, -ая, -ае (кніжн.).

Дадзены не непасрэдна, а пры дапамозе чаго-н. іншага.

Веды, апасродкаваныя вопытам.

апасты́лець, -ею, -ееш, -ее; зак. (разм.).

Апрыкраць; зрабіцца нямілым, невыносным, вельмі надакучыць.

апасты́лы, -ая, -ае (разм.).

Які вельмі апрыкраў, надакучыў; зрабіўся нямілым, невыносным.

Апастылая атмасфера.

апастыля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак., з кім і без дап. (разм.).

Сварыцца, лаяцца; задзірацца.

Няварта а. з людзьмі.

апастэрыёры, прысл. (кніжн.).

На падставе вопыту, вопытных дадзеных; проціл. апрыёры.

|| прым. апастэрыёрны, -ая, -ае; наз. апастэрыёрнасць, -і, ж.

апа́сці, -аду́, -адзе́ш, -адзе́; -адзём, -адзяце́, -аду́ць; -адзі́; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асыпацца, адваліцца (з дрэў, кустоў).

Лісце ўсё апала.

2. Паменшыцца ў аб’ёме, панізіцца ўзроўнем, спасці.

Вада за ноч на рацэ апала.

Чалавек схуднеў, шчокі апалі.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Апусціцца, упасці, звіснуць.

Пасмы валасоў апалі на лоб.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асесці, пакрыць якую-н. паверхню.

Апалі росы на лугах.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Прыйсці, апусціцца.

Ціхі вечар апаў на зямлю.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Пагоршыцца, сапсавацца.

Апаў настрой.

7. перан. Знікнуць, прапасці.

Няхай смутак ападзе!

|| незак. апада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. апа́д, -у, М -дзе, м.

апаты́т, -у, Мы́це, м.

Мінерал, з якога вырабляюць фасфатныя ўгнаенні.

|| прым. апаты́тавы, -ая, -ае.

Апатытавая руда.