Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пале́гчы, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -ля́жа; -ля́жам, -ля́жаце, -ля́гуць; палёг, -лягла́ іе́гла, -лягло́ іе́гла; зак.

1. Легчы (пра многіх).

Дзеці палеглі спаць.

2. (1 і 2 ас. адз. і мн. не ўжыв.). Прыгнуцца сцяблом да зямлі (пра злакі).

Жыта палягло.

3. перан. Загінуць, быць забітым (пра многіх).

У тым баі палягло многа салдат.

|| незак. паляга́ць, -а́е (да 2 знач.; спец.); наз. паляга́нне, -я, н. (да 2 знач.; спец.).

Паляганне пасеваў.

пале́гчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак., што.

1. Зрабіць менш цяжкім, аблегчыць.

П. пераправу.

2. Змякчыць, паслабіць.

П. боль.

|| незак. палягча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. палягчэ́нне, -я, н. і палёгка, -і, ДМ -гцы, ж.

пале́жваць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Трохі, час ад часу ляжаць.

П. на печы.

пале́зці, -зу, -зеш, -зе; пале́з, -зла; пале́зь; зак.

1. Пачаць лезці (у 1, 3 і 7 знач.).

П. на дрэва.

Хлапчукі палезлі ў сад.

П. біцца.

П. ў кішэнь.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць выпадаць (пра валасы, поўсць).

Валасы ўжо палезлі.

палемізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; незак., з кім-чым.

Весці палеміку.

П. з дакладчыкам.

пале́міка, -і, ДМ -міцы, ж.

Спрэчка пры абмеркаванні, высвятленні навуковых, літаратурных, палітычных пытанняў.

Вострая палітычная п.

палемі́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Чалавек, які ўмее ці любіць палемізаваць.

|| ж. палемі́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

палемі́чны, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да палемікі, уласцівы для палемікі.

П. тон.

2. Які заключае ў сабе палеміку.

Палемічная літаратура.

|| наз. палемі́чнасць, -і, ж.

пале́на, -а, мн. -ы, -ле́н, н.

1. Кавалак распілаванага і рассечанага бервяна на паліва.

Асінавае п.

2. перан. Непаваротлівы, тупы чалавек (лаянк.).

|| памянш. пале́нца, -а, мн. -ы, -аў (да 1 знач.).

паленава́цца гл. ленавацца.