Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

патрабава́льны, -ая, -ае.

1. Строгі, які патрабуе многага ад іншых.

П. загадчык.

2. З высокімі патрабаваннямі, вельмі разборлівы.

П. чытач.

3. Які выражае патрабаванне (у 2 знач.), настойлівы.

П. стук.

4. Які змяшчае патрабаванне (у 5 знач.; спец.).

Патрабавальная ведамасць.

|| наз. патрабава́льнасць, -і, ж. (да 1—3 знач.).

патрабава́нне, -я, н.

1. гл. патрабаваць.

2. Выражаная ў рашучай, катэгарычнай форме просьба аб тым, што павінна быць выканана, на што ёсць права.

На першае п.

3. Правіла, умова, абавязковая для выканання.

Выкананне патрабаванняў статута.

Тэхналагічныя патрабаванні на выраб дэталі.

4. мн. Унутраныя патрэбнасці, запатрабаванні.

Чалавек без усялякіх патрабаванняў.

5. Афіцыйны дакумент з просьбай аб выдачы чаго-н., накіраванні каго-, чаго-н. куды-н.

П. на дровы.

П. на маладых спецыялістаў.

патрабава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -бу́ецца; незак.

Быць патрэбным, неабходным.

Патрабуецца рабочая сіла.

патрабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; незак.

1. чаго і са злуч. «каб». Прасіць у катэгарычнай форме, будучы ўпэўненым у сваім праве на тое, каб гэта просьба была выканана.

П. дакладнасці.

П. чыіх-н. тлумачэнняў.

2. чаго ад каго-чаго. Чакаць праяўлення якіх-н. уласцівасцей, дзеянняў.

Чытач патрабуе ад пісьменніка праўдзівага адлюстравання жыцця.

3. каго-што. Мець патрэбу ў кім-, чым-н.

Яго здароўе патрабуе цёплага клімату.

Работа патрабуе кваліфікаванага кіраўніка.

|| наз. патрабава́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

патра́ва, -ы, ж.

1. Знішчэнне, псаванне пасеваў, траў жывёлай.

Ахова азімых пасеваў ад патравы.

2. Страва, яда.

З салам і жук п. (з нар.).

|| прым. патра́ўны, -ая, -ае.

патраві́ць гл. травіць².

патрана́ж, -у, м.

Рэгулярнае аказанне лячэбна-прафілактычнай дапамогі ў дамашніх умовах немаўлятам і некаторым катэгорыям хворых.

|| прым. патрана́жны, -ая, -ае.

Патранажная сястра.

патрана́т, -у, Ма́це, м.

1. У Старажытным Рыме: форма апекі, якая ажыццяўлялася патронамі² (у 1 знач.).

2. Форма выхавання дзяцей, якія страцілі бацькоў, у сем’ях працоўных па даручэнні дзяржаўных органаў.

|| прым. патрана́тны, -ая, -ае.

патране́са, -ы, мн. -ы, -не́с, ж. (уст.).

Апякунка ў дабрачыннай установе.

патранта́ш, -а, мн. -ы, -аў, м.

Сумка, перавязь з гнёздамі для патронаў.

|| прым. патранта́шны, -ая, -ае.