Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

гато́вы, -ая, -ае; гато́ў, гато́ва.

1. да чаго і з інф. Які зрабіў усе неабходныя прыгатаванні.

Г. да ад’езду.

2. на што або з інф. Які схільны зрабіць што-н., з якім можа што-н. адбыцца.

Г. памагаць садзіць бульбу.

Бульба гатова зацвісці.

3. Канчаткова зроблены, годны для ўжывання, выкарыстання.

Абед г.

Гатовыя дэталі.

На ўсім гатовым (наз.).

4. толькі кар. ф., у знач. вык. Выражае канчатковы вынік якога-н. дзеяння або стану і ўжыв. ў знач.:

а) памёр, сканаў;

б) зусім п’яны (разм.).

Ужо гатоў!

гато́ўка, -і, ДМо́ўцы, ж. (разм.).

Наяўныя грошы.

Заплаціў пяць тысяч гатоўкаю.

гато́ўнасць, -і, ж.

1. Стан, пры якім усё зроблена, падрыхтавана да чаго-н.

Баявая г.

2. Згода, жаданне зрабіць што-н.

Выказаць г. выканаць заданне.

гату́нак, -нку, мн. -нкі, -нкаў, м.

Разрад, катэгорыя чаго-н. (першапачаткова тавару) па якасці, расцэнцы і пад.; сорт.

Мука першага гатунку.

|| прым. гатунко́вы, -ая, -ае.

Гатунковае насенне.

гатунко́васць, -і, ж.

Прыналежнасць да таго ці іншага гатунку.

гаты́чны гл. готыка.

гатэнто́ты, -аў, адз.о́т, -а, м.

Народнасць, якая жыве на поўдні Афрыкі (сучасная Намібія) і размаўляе на мове нама.

|| ж. гатэнто́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. гатэнто́цкі, -ая, -ае.

га́ўбіца, -ы, мн. -ы, -біц, ж.

Артылерыйская гармата для навеснай стральбы па закрытых цэлях.

Лёгкая г.

|| прым. га́ўбічны, -ая, -ае.

га́ўкала, -ы, Д -у, Т -ам, М -е, м.; ДМ -е, Т -ай (-аю), ж., мн. -ы, га́ўкал (разм.).

1. Пра сабаку, які дакучае брэхам.

2. Пра сварлівага чалавека (пагард.).

га́ўкаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Брахаць (пра сабаку).

2. перан. Паклёпнічаць, нагаворваць (пра зламысных людзей; разм.).

|| аднакр. га́ўкнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. га́ўканне, -я, н.