Verbum

гаспада́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Уласнік, уладальнік каго-, чаго-н.

Г. кватэры.

2. (звычайна з азначэннем). Той, хто вядзе гаспадарку, займаецца гаспадарчымі справамі.

Руплівы г.

3. перан., чаго. Паўнаўладны распарадчык.

Народ — г. сваёй краіны.

Г. свайго лёсу.

4. Галава дома, сям’і.

Г. за гарэлачку, а гаспадыня за талерачку (прыказка). Г. — галава ў хаце (прыказка).

◊

Гаспадар свайго слова (адабр.) — пра чалавека, у якога слова не разыходзіцца са справай.

|| ж. гаспады́ня, -і, мн. -і, -ды́нь; ласк. гаспады́нька, -і, ДМ -ньцы, мн. -і, -нек.

|| прым. гаспада́рскі, -ая, -ае.

гаспада́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

1. Спосаб вытворчасці, сукупнасць вытворчых адносін таго ці іншага грамадскага ўкладу.

Натуральная г.

2. Вытворчасць, эканоміка.

Народная г. краіны.

Сельская г.

3. Абсталяванне якой-н. вытворчасці.

Г. трактарнага завода.

4. Рэчы, прадметы, якія патрэбны ў быце.

Абзавесціся гаспадаркай.

5. Вытворчая адзінка, пераважна сельскагаспадарчая.

Сялянскія гаспадаркі.

Кіраваць гаспадаркай.

6. Заняткі па ўпарадкаванні быту, доглядзе жылля і пад.

Займацца гаспадаркай.

Хатняя г.

гаспада́рлівы, -ая, -ае.

Эканомны, руплівы, клапатлівы ў вядзенні гаспадаркі (пра чалавека).

Гаспадарлівая жанчына.

Г. (наз.) ні сцюжы, ні спёкі не баіцца (прыказка).

|| наз. гаспада́рлівасць, -і, ж.

гаспада́рнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Кіраўнік, асоба, якая кіруе гаспадарчымі справамі ўстановы, прадпрыемства і пад.

Вопытны г.

|| прым. гаспада́рніцкі, -ая, -ае.

гаспада́рнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Тое, што і гаспадарыць.

|| наз. гаспада́рнічанне, -я, н.

гаспада́рны, -ая, -ае.

Тое, што і гаспадарлівы.

|| наз. гаспада́рнасць, -і, ж.

гаспада́рскі, -ая, -ае.

1. гл. гаспадар.

2. Дбайны, руплівы.

Гаспадарскія адносіны да справы.

гаспада́рчы, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да вядзення гаспадаркі, да эканамічнага, вытворчага боку справы.

Гаспадарчыя арганізацыі.

Гаспадарчыя поспехі.

2. Які мае адносіны да вядзення гаспадаркі, патрэбны для яе вядзення.

Гаспадарчыя турботы.

Г. інвентар.

Гаспадарчыя тавары.

3. Даходны, рацыянальны.

Г. падыход да выкарыстання прыродных багаццяў.

4. Уласцівы гаспадару (у 2 знач.).

Гаспадарчае вока.

гаспада́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак.

1. Весці гаспадарку (у 6 знач.).

Г. дома.

2. Наводзіць дзе-н. парадкі па-свойму (неадабр.).

Г. у чужым агародзе.

|| наз. гаспада́ранне, -я, н.

гаспады́ня, -і, мн. -і, -ды́нь, ж.

1. гл. гаспадар.

2. Жонка (разм.).

○

Хатняя гаспадыня — жанчына, якая не занята ў грамадскай вытворчасці, а вядзе хатнюю гаспадарку сваёй сям’і.