Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пары́льны, -ая, -ае.

Прызначаны для таго, каб па́рыць (у 1 і 2 знач.), па́рыцца.

П. чан.

пары́льня, -і, мн. -і, -яў, ж.

1. Аддзяленне ў лазні, дзе парацца.

2. Аддзяленне на фабрыцы, дзе што-н. параць (спец.).

пары́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., што.

1. У фехтаванні: адбіць (адбіваць) удар праціўніка.

2. перан. Адразу, хутка прывесці (прыводзіць) бясспрэчныя пярэчанні супраць чаго-н. (кніжн.).

П. доказы апанентаў.

|| зак. таксама адпары́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны.

парытэ́т, -у, М -рытэ́це, м.

1. Роўнасць, раўнапраўе бакоў (кніжн.).

2. Адносіны паміж валютамі розных краін у золаце (спец.).

парытэ́тны, -ая, -ае (кніжн.).

Роўны, які ажыццяўляецца на аснове парытэту.

Парытэтнае прадстаўніцтва.

На парытэтных пачатках.

|| наз. парытэ́тнасць, -і, ж.

пары́ў, -ы́ву, мн. -ы́вы, -ы́ваў, м.

1. Раптоўнае рэзкае ўзмацненне (пра вецер).

2. Моцнае імгненнае праяўленне якога-н. пачуцця; душэўны ўздым, які суправаджаецца імкненнем зрабіць што-н.

Працоўны п.

Наступальны п.

парыхле́ць гл. рыхлець.

па́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; незак.

1. гл. парыць.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Варыцца ў закрытай пасудзіне пры дапамозе пары.

3. Знаходзіцца ў вельмі цёплым, гарачым памяшканні або быць надта цёпла апранутым (разм.).

4. перан., над чым і без дап. Тое, што і пацець (у 3 знач.; разм.).

П. над задачай.

|| зак. папары́цца, -руся, -рышся, -рыцца (да 1 і 2 знач.).

па́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак.

1. каго-што. Апрацоўваць парай, варам (для ачысткі, знішчэння насякомых і г.д.).

П. бочку.

П. бялізну.

2. каго (што). Хвастаць венікам (у лазні, каб выклікаць пот).

3. што. Варыць у закрытай пасудзіне пры дапамозе пары.

П. гарох.

4. каго. Вельмі цёпла апранаць (разм.).

Што ты парыш дзіця ў гэтым паліто.

5. што. Кіпяціць (пра малако).

6. безас. Пра вельмі гарачае вільготнае надвор’е.

Увесь дзень парыла.

Парыць зямлю або косці (разм.) — не жыць, ляжаць у магіле.

|| звар. па́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца.

|| наз. па́ранне, -я, н. (да 1—5 знач.) і па́рка, -і, ДМ -рцы, ж. (да 1—5 знач.; разм.).

парэ́з, -у, мн. -ы, -аў, м.

Парэзанае месца.

П. на руцэ.