Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пацёртасць, -і, ж.

1. гл. пацёрты.

2. Пашкоджанне, раздражненне якой-н. часткі цела ад трэння.

Пацёртасці на шыі каня.

пацёрты, -ая, -ае.

1. Паношаны, са слядамі доўгага карыстання.

Пацёртае паліто.

2. перан. Пра твар, выгляд: змардаваны, нездаровы і нясвежы (разм.).

У цябе п. выгляд.

|| наз. пацёртасць, -і, ж.

паціка́віцца, -ка́ўлюся, -ка́вішся, -ка́віцца; зак., чым і з дадан. сказам.

Праявіць цікавасць да каго-, чаго-н.

П. поспехамі знаёмага.

Ён пацікавіўся, як мы жывём.

паціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., што.

Церці злёгку, час ад часу.

П. лоб.

П. рукі (таксама перан.: адчуваць задавальненне, нядобрую радасць з прычыны чаго-н.; разм.).

паці́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.

1. Пасунуўшыся, сесці або стаць цясней.

Мы паціснуліся, каб села пажылая жанчына.

2. Пайсці, ціснучыся, пераадольваючы перашкоды.

П. з рэчамі да выхаду.

паці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак.

1. што. Злёгку сціснуць.

П. руку каму-н. (у знак прывітання). П. плячамі (у знак неразумення, здзіўлення крыху прыпадняць плечы).

2. што і на што. Налегчы цяжарам; націснуць.

П. кнопку званка.

П. на дзверы плячом.

3. Увабрацца ў сілу, памацнець.

К вечару паціснуў мароз.

|| незак. паціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 3 знач.).

|| наз. по́ціск, -у, м. (да 1 знач.).

паці́ху, прысл.

1. Нягучна, ціха; злёгку, асцярожна, стараючыся не рабіць шуму.

Гутарыць п.

П. шумеў бор.

П. прайсці ў суседні пакой.

2. Павольна, не спяшаючыся; мала-памалу.

Хадзіць п.

Мы самі п. ўсё тут зробім.

пацу́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Шкодны грызун сямейства мышападобных з доўгім хвастом.

|| прым. пацучы́ны, -ая, -ае.

пацучаня́ і пацучанё, -ня́ці, мн.я́ты, -ня́т, н.

Дзіцяня пацука.

пацые́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

Хворы ў адносінах да ўрача, у якога ён лечыцца.

Прыняць пацыентаў.

|| ж. пацые́нтка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.