Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пахме́лле, -я, н.

1. гл. пахмяліцца.

2. Дрэннае самаадчуванне пасля моцнай выпіўкі, п’янства.

Баліць галава з пахмелля.

Пахмелле ад чужога вяселля (разм.) — непрыемнасці з-за другіх, па чужой віне.

|| прым. пахме́льны, -ая, -ае.

пахмурне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак. і незак.

1. зак. Стаць хмурным, хмурнейшым.

Пасля гэтых слоў ён адразу пахмурнеў.

2. незак. Станавіцца пахмурным, хмурнець.

Чалавек усё больш пахмурнеў.

пахму́рны, -ая, -ае.

1. Змрочны, хмарны, з небам, пакрытым воблакамі.

Пахмурнае надвор’е.

Сёння пахмурназнач. вык.).

2. перан. Змрочны, невясёлы.

П. настрой.

П. выгляд.

|| наз. пахму́рнасць, -і, ж.

пахмяле́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -е́е; -е́ем, -е́еце, -е́юць; зак.

Захмялець — пра ўсіх, многіх.

пахмялі́цца, -мялю́ся, -ме́лішся, -ме́ліцца; зак.

Выпіць спіртнога на другі дзень пасля моцнай выпіўкі.

|| незак. пахмяля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. пахме́лле, -я, н. (разм.) і пахме́лка, -і, ДМ -лцы, ж. (разм.).

па́хнуць, -ну, -неш, -не; пах, -хла; -ні; незак.

1. Вылучаць які-н. пах.

Добра п.

П. мятай.

Грошы не пахнуць (пра непатрабавальныя адносіны да таго, якім шляхам атрыманы грошы; неадабр.).

2. перан., звычайна безас., чым. Адчувацца, сведчыць пра набліжэнне чаго-н., магчымасць чаго-н. (разм.).

Пахне нядобрым.

Пахне порахам (пра набліжэнне вайны).

пахо́д¹, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Перамяшчэнне войск або флоту з якой-н. мэтай.

Полк выступіў у п.

2. Ваенныя дзеянні супраць каго-н.

Крыжовыя паходы.

3. Арганізаванае падарожжа ці далёкая прагулка, а таксама наогул сумесны рух групы асоб з пэўнымі мэтамі, заданнямі.

Турысцкі п.

П. па месцах баявой славы.

4. Арганізаванае або загадзя намечанае наведванне чаго-н.

Калектыўны п. у кіно.

|| прым. пахо́дны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).

Ісці паходным маршам.

пахо́д², -у, М -дзе, м.

Невялікі лішак у вазе.

Тры кілаграмы з паходам.

пахо́джанне, -я, н.

1. Прыналежнасць па нараджэнні да якой-н. нацыі, класа, саслоўя.

Беларус па паходжанні.

Сацыяльнае п.

2. Узнікненне, паяўленне.

П. жыцця на зямлі.

пахо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; незак.

1. з каго-чаго. Належаць па нараджэнні да якога-н. класа, нацыі, саслоўя.

Ён паходзіць з рабочых.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), ад каго-чаго. Узнікаць, утварацца ад чаго-н.

Назва горада паходзіць ад ракі.

3. на каго-што. Быць падобным да каго-, чаго-н.

П. на бацьку.