Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сухата́, -ы́, ДМ -хаце́, ж.

1. Адчуванне сухасці, адсутнасць вільготнасці (разм.).

С. ў роце.

2. Гарачая сухая пагода.

Цэлы май стаяла с.

3. перан. Клопат, турбота, туга (разм.).

На душы с.

сухафру́кты, -аў.

Сушаныя фрукты.

Кампот з сухафруктаў.

сухаядзе́нне, -я, н. (спец.).

Выключэнне вадкасці з харчовага рацыёну на суткі.

сухі́, -а́я, -о́е.

1. Не мокры, не замочаны.

Сухая кашуля.

Сухое сена.

2. Пазбаўлены вільгаці, не сыры.

Сухія дровы.

С. клімат.

С. вецер.

3. Які страціў свежасць, сакавітасць, мяккасць, высахлы або высушаны; прыгатаваны ў выглядзе парашку, канцэнтрату.

С. батон.

Сухія яблыкі.

Сухое малако.

С. кісель.

4. Пазбаўлены спажыўных сокаў, засохлы, амярцвелы; які не дзейнічае, высах з-за якой-н. хваробы, атрафіраваны.

С. куст малін.

С. корань.

Сухая рука.

5. Які праводзіцца, робіцца або праходзіць, працякае пры адсутнасці вільгаці, вадкасці; без вадкіх выдзяленняў.

Сухая тынкоўка.

С. кашаль.

6. Нішчымны, без нічога (пра хлеб).

Есці с. батон.

7. Які мае сухарлявы склад цела, хударлявы.

С. стары.

8. перан. Пазбаўлены душэўнай цеплыні, дабрыні; неласкавы.

С. чалавек.

С. тон (непрыветны).

9. перан. Скупы, лаканічны.

С. пералік фактаў.

10. Пра гукі: пазбаўлены гучнасці, мяккасці.

С. лязгат металу.

11. Пра ліку гульні: такі, пры якім той, хто прайграў не атрымаў ніводнага ачка.

Прайграць матч з сухім лікам.

Сухі закон — забарона гандляваць моцнымі алкагольнымі напіткамі.

|| памянш. сухе́нькі, -ая, -ае (да 1 і 7 знач.; разм.).

|| наз. су́хасць, -і, ж. (да 1—5, 7—10 знач.).

сухме́нь, -і, ж. (разм.).

Сухое гарачае надвор’е.

сухо́тка, -і, ДМ -тцы, ж.

Хранічнае захворванне нервовай сістэмы, якое праяўляецца ў пашкоджанні спіннога мозга на глебе сіфілісу.

|| прым. сухо́ткавы, -ая, -ае.

сухо́ты, -аў.

Тое, што і туберкулёз.

|| прым. сухо́тны, -ая, -ае.

С. кашаль.

суце́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак., каго (што).

Аблегчыць чыё-н. гора, перажыванне, заспакоіць каго-н. чым-н. радасным.

С. няшчаснага.

|| незак. суцяша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| звар. суце́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; незак. суцяша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. суцяшэ́нне, -я, н.

суці́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; зак.

1. Перастаць хвалявацца, заціхнуць, супакоіцца, уціхамірыцца.

С. пасля добрых навін.

Дзетвара суцішылася.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Аслабець у сваім праяўленні; спыніцца, перастаць.

Вецер суцішыўся.

Боль суцішыўся.

|| незак. суціша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

суці́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак.

1. каго-што. Супакоіць, давесці да стану спакою, уціхамірыць.

С. дзяцей.

2. што. Змякчыць, зрабіць менш адчувальным; аслабіць, прыглушыць якое-н. пачуццё.

С. боль.

С. хваляванне.

3. каго-што. Прыцішыць, затрымаць (чый-н. ход, рухі пад.).

С. каня.

С. бег.

|| незак. суціша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. суцішэ́нне, -я, н.