Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

упа́лы, -ая, -ае.

1. Які ўваліўся, запаў унутр чаго-н.

Упалыя вочы.

2. перан. Аслабелы, слабы (пра голас).

Гаварыць упалым голасам.

упалява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; зак., каго-што.

Здабыць у час палявання.

У. двух зайцаў.

|| незак. упалёўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. упалёўванне, -я, н.

|| наз. упалява́нне, -я, н.

упамі́н, -у, мн. -ы, -аў, м. (разм.) і упамі́нак, -нку, мн. -нкі, -нкаў, м. (разм.).

Тое, што і упамінанне.

упаміна́нне, -я, н.

1. гл. упамянуць.

2. мн. -і, -яў. Паведамленне, заўвага, якія маюць дачыненне да каго-, чаго-н.

Пра гэту з’яву ёсць шматлікія ўпамінанні ў старых кнігах.

упамяну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -нёны іу́ты; зак., каго-што, пра каго-што, аб кім-чым або са злуч. «што».

Назваць, закрануць мімаходам у размове, пры пералічэнні.

У. чыё-н. імя.

У. пра даўняе здарэнне.

|| незак. упаміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; наз. упаміна́нне, -я, н.

упапа́д, прысл.

Дарэчы, слушна.

Сказаць што-н. у.

упапяро́к гл. упоперак.

упара́дкавацца, -куюся, -куешся, -куецца; -куйся; зак.

1. Навесці ў сябе парадак, справіцца з чым-н.

У. ў хаце.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пайсці налад, наладзіцца.

Жыццё горада паступова ўпарадкавалася.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць добраўпарадкаваным.

Горад упарадкаваўся.

|| незак. упарадко́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца; наз. упарадко́ўванне, -я, н.

|| наз. упара́дкаванне, -я, н.

упара́дкаваць, -кую, -куеш, -куе; -куй; -каваны; зак.

1. каго-што і без дап. Прывесці ў парадак, навесці парадак дзе-н.; вырашыць; уладкаваць.

У. кнігі.

У. ў хаце.

У. справы.

2. што. Добраўпарадкаваць.

У. гарадскія кварталы.

|| незак. упарадко́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. упарадко́ўванне, -я, н.

|| наз. упара́дкаванне, -я, н.

упа́ртасць, -і, ж.

1. гл. упарты.

2. Незгаворлівасць, імкненне рабіць што-н. толькі па-свойму, наперакор каму-н.

Пасварыцца з кім-н. з-за сваёй упартасці.