Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пача́так¹, -тку, м.

1. Першы момант ці першыя моманты якога-н. дзеяння, з’явы.

П. жніва.

У пачатку восені.

П. навучальнага года.

Пакласці або даць п. чаму-н. (пачаць).

2. Зыходны пункт, кропка.

У пачатку вёскі.

Весці свой пачатак ад чаго-н. (паходзіць ад чаго-н.). Браць п. (пачынацца).

3. Першакрыніца, аснова, асноўная прычына.

Арганізуючы п.

Стрымліваючы п.

4. мн. -ткі, -ткаў. Асноўныя палажэнні, прынцыпы.

Пачаткі дзяржаўнасці.

5. мн. Спосабы, метады ажыццяўлення чаго-н.

На калектыўных пачатках.

На грамадскіх пачатках (бязвыплатна — пра якую-н. работу, дзейнасць каго-н.).

пача́так², -тка, мн. -ткі, -ткаў, м. (спец.).

Суквецце з патоўшчанай воссю, на якой шчыльна размешчаны кветкі, плады.

Кукурузны п.

|| прым. пача́тачны, -ая, -ае.

пачатко́вы, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца ў пачатку чаго-н., з’яўляецца пачаткам чаго-н.

Пачатковае слова.

Пачатковая стадыя развіцця.

2. Дадзены не ў поўным аб’ёме, ніжэйшы.

Пачатковая адукацыя.

Пачатковая школа.

пача́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -чне́цца; зак.

Узнікнуць, пачаць адбывацца, наступіць.

Праца пачалася.

Пачалося лета.

|| незак. пачына́цца, -а́ецца.

пача́ць, -чну́, -чне́ш, -чне́; -чнём, -чняце́, -чну́ць; -ча́ў, -чала́, -ло́; -чні́; -ча́ты; зак.

1. што і з інф. Прыступіць да якога-н. дзеяння.

П. будаўніцтва дома.

П. будаваць.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), з інф. Праявіць першыя прыметы якога-н. дзеяння або стану.

Лякарства пачало дзейнічаць.

Пачало цямнець.

3. што чым або з каго-што. Узяцца за што-н. у першую чаргу.

П. прамову прывітаннем або з прывітання.

4. што. Прыступіць да спажывання чаго-н.

П. новую буханку хлеба.

|| незак. пачына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Пачынаючы з, прыназ. з Р — тое, што і «з» (у 1 знач.).

Пачынаючы з гэтай старонкі.

пачва́ра, -ы, мн. -ы, -ва́р, ж.

1. Казачная, страшная істота, звычайна вялікіх памераў.

Валасатая п.

2. Пра надта непрыгожага чалавека.

3. перан. Пра жорсткага, амаральнага чалавека, вырадка.

пачва́рны, -ая, -ае.

1. Вельмі непрыгожы, такі, як у пачвары (у 1 знач.).

П. твар.

2. перан. Незвычайны, выключны па сваіх адмоўных якасцях.

Пачварная з’ява.

|| наз. пачва́рнасць, -і, ж.

па́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (спец.).

У класічным балеце: кароткая, пышная, шматслойная спадніца балерыны.

пачкава́нне, -я, н. (спец.).

Спосаб бясполага (вегетатыўнага) размнажэння жывёл і раслін.

пачкава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ку́ецца; незак.

Размнажацца пачкаваннем.