Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

заціна́ць гл. зацяць.

заці́рка, -і, ДМ -рцы, ж.

Рэдкая страва з дробных мучных камячкоў згатаваных на вадзе ці малацэ.

Забяліць зацірку.

|| прым. заці́рачны, -ая, -ае.

заціска́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

Прыстасаванне для заціскання чаго-н.

заціскны́, -а́я, -о́е.

Які прызначаецца, служыць для заціскання.

З. механізм.

заці́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ні́ся; зак. (разм.).

З цяжкасцю прабрацца, залезці куды-н.

З. ў кут.

|| незак. заціска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

заці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак.

1. каго-што. Затрымаць, зашчаміць, абхапіўшы з усіх бакоў.

З. манету ў кулаку.

З. болт у ціскі.

2. што. Шчыльна заткнуць, сціснуўшы.

З. вушы далонямі.

З. рот (таксама перан.: не даць свабодна выказацца).

3. што. Паменшыць у аб’ёме або зрабіць больш тугім, сціснуўшы.

З. вузел.

4. перан., каго-што. Абмежаваць свабоду ў чым-н., перашкодзіць развіццю, праяўленню чаго-н.

З. крытыку.

З. ініцыятыву.

5. каго. Ціскаючы, замучыць, задушыць (разм.).

З. у натоўпе.

|| незак. заціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

заці́хлы, -ая, -ае.

Які заціх, перастаў гучаць або чуцца.

Заціхлая зала.

Заціхлая песня.

заці́хнуць, -ну, -неш, -не; заці́х, -хла; -ні́; зак.

1. Перастаць утвараць якія-н. гукі; перастаць шумець.

Зала заціхла.

Дзеці заціхлі.

2. перан. Аслабіць або спыніць сваю дзейнасць.

Вецер заціх.

|| незак. заціха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

заці́шак, -шку, м.

1. Ціхае, затуленае ад ветру месца.

Схавацца ў з.

2. перан. Утульнае, адасобленае ад шуму месца.

Не мог сядзець у зацішку, калі таварышы ваююць.

заці́шны, -ая, -ае.

1. Бязветраны, ціхі.

З. бок.

2. перан. Без значных падзей, ажыўленай дзейнасці.

Зацішныя дні.