Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

запако́ўваць, -аю, -аеш, -ае; незак., што.

Тое, што і пакаваць.

З. рэчы.

запа́л, -а і -у, м.

1. -а, мн. -ы, -аў. Прыстасаванне і сродак для запальвання выбуховага рэчыва.

2. -у, перан. Гарачнасць, парыў.

Астыў з.

Гаварыць з запалам.

|| прым. запа́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

запалаве́лы, -ая, -ае.

Злёгку пажаўцелы.

Запалавелае жыта.

запалаве́ць гл. палавець.

запалане́ць, -ланю́, -ло́ніш, -ло́ніць; -ло́нены; зак.

1. каго-што. Узяць у палон; скарыць, пазбавіць незалежнасці.

З. народ.

З. сэрца дзяўчыны (перан.).

2. што. Заняць, запоўніць сабой якую-н. прастору.

Натоўп запаланіў увесь двор.

Трывога запаланіла ўсё нутро (перан.).

|| незак. запаланя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

запала́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак.

Пачаць палаць¹.

запале́нне, -я, н.

Хваробны працэс, які суправаджаецца павышэннем тэмпературы, прыпухласцю і пачырваненнем хворай часткі цела.

З. лёгкіх.

З. сустава.

|| прым. запале́нчы, -ая, -ае.

З. працэс.

запалёны, -ая, -ае.

У стане запалення, прыпухлы, пачырванелы.

З. ўчастак цела.

Запалёныя вочы.

|| наз. запалёнасць, -і, ж.

запалі́цца, -алю́ся, -а́лішся, -а́ліцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Успыхнуць, загарэцца.

На дварэ запаліліся ліхтары.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца запалёным.

Горла запалілася.

3. перан., чым і без дап. Аказацца ахопленым моцным пачуццём, імкненнем і пад.

З. гневам.

|| незак. запа́львацца, -аюся, -аешся, -аецца і запаля́цца, -я́ецца (да 2 знач.).

запалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак.

1. што. Прымусіць гарэць, загарэцца.

З. лямпу.

2. у чым. Падпаліць паліва (у печы).

З. у печы.

3. перан., каго-што. Узбудзіць, натхніць (высок.).

З. слухачоў прамовай.

З. цікавасць да чаго-н.

|| незак. запа́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. запа́льванне, -я, н. (паводле 1 знач.).