Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

гараско́п, -а, мн. -ы, -аў, м.

У астралогіі: табліца размяшчэння зорак, якая служыць для прадказання чыйго-н. лёсу, а таксама само такое прадказанне.

гарача...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач. гарачы (у 1 знач.), напр.: гарачатрываласць, гарачаўстойлівы.

гарачатрыва́лы, -ая, -ае.

Які захоўвае свае якасці пры высокай тэмпературы.

Гарачатрывалае шкло.

|| ж. гарачатрыва́ласць, -і, ж.

гара́чка, -і, ДМ -чцы, ж. (разм.).

1. Ліхаманка.

2. перан. Моцнае ўзбуджэнне, азарт, захапленне або спешка ў якой-н. рабоце.

Біржавая г.

|| прым. гара́чкавы, -ая, -ае.

гарачкапаніжа́льны, -ая, -ае.

Які зніжае павышаную тэмпературу цела.

Г. сродак.

Хвораму далі гарачкапаніжальнае (наз.).

гара́члівы, -ая, -ае.

Запальчывы, нястрыманы.

Г. характар.

|| наз. гара́члівасць, -і, ж.

гара́чнасць, -і, ж.

Палкасць, нястрыманасць, узбуджанасць.

Г. натуры.

гара́чы, -ая, -ае.

1. Які мае высокую тэмпературу, моцна нагрэты.

Гарачая пліта.

Гарачае лета.

Г. цэх (таксама перан.: увогуле шкодная вытворчасць). Падаць гарачае (наз.). Гарачая апрацоўка металаў.

2. перан. Поўны сілы, страсны, палкі.

Г. заступнік.

3. перан. Вельмі напружаны, які праходзіць у інтэнсіўным, напружаным рытме.

Гарачая работа.

Г. бой.

Гарачая пара жніва.

4. перан. Запальчывы, нястрыманы.

Гарачая галава — пра залішне паспешлівага, нястрыманага чалавека.

Па гарачых слядах — адразу.

Пад гарачую руку (разм.) — у момант злосці, раздражнення.

гарачыня́, -і́, ж.

1. Гарачае, моцна нагрэтае паветра.

У хаце была г.

Ну і г. сёлета ў ліпені!

2. Цеплыня арганізма, выкліканая прылівам крыві ў час моцнага душэўнага ўзбуджэння.

Усё цела налілося гарачынёй.

гарачы́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца; -чы́мся, -чыце́ся, -ча́цца; незак.

Узбуджана дзейнічаць, праяўляць паспешлівасць, нецярпенне.

Не варта г. ў гэтай справе.

|| зак. разгарачы́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца.