Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сур’ё́зны, -ая, -ае.

1. Удумлівы і строгі, не легкадумны.

С. чалавек.

Сур’ёзныя адносіны да працы.

2. Глыбакадумны, засяроджаны на важных справах.

С. падыход.

3. Істотны і важны па змесце, не жартоўны.

Сур’ёзная п’еса.

Сур’ёзная размова.

4. Які патрабуе да сябе ўвагі з-за сваёй складанасці, які тоіць у сабе небяспечныя вынікі.

Сур’ёзная праблема.

Сур’ёзнае захворванне.

5. Заняты якімі-н. думкамі (пра выраз твару).

С. выгляд.

6. сур’ёзна, пабочн. сл. На самай справе, сапраўды.

Не, сур’ёзна, калі прыедзеце да нас?

|| наз. сур’ёзнасць, -і, ж.

сурко́вы гл. сурок.

сурма́, -ы́, ж.

1. Хімічны элемент, серабрыста-белы метал, які ўжываецца ў розных сплавах у тэхніцы, у друкарскай справе і пад.

2. Фарба для чарнення валасоў, броваў і пад. (уст.).

|| прым. сурмя́ны, -ая, -ае.

Сурмяныя руды.

сурмі́ць, сурмлю́, су́рміш, су́рміць; су́рмлены; незак., што, уст.

Фарбаваць сурмой.

С. бровы.

|| зак. насурмі́ць, -сурмлю́, -су́рміш, -су́рміць; -су́рмлены.

|| звар. сурмі́цца, сурмлю́ся, су́рмішся, су́рміцца; зак. насурмі́цца, -сурмлю́ся, -су́рмішся, -су́рміцца.

суро́вець, -ею, -ееш, -ее; незак.

Станавіцца суровым.

|| зак. пасуро́вець, -ею, -ееш, -ее.

суро́вы, -ая, -ае.

1. Якому не ўласціва паблажлівасць да сябе і іншых; цвёрды, ненахісны; уласцівы такому чалавеку.

С. камандзір.

С. характар.

2. Які не дапускае ніякіх паслабленняў; вельмі строгі; бязлітасны, жорсткі.

Суровая дысцыпліна.

Суровыя меры.

3. Вельмі цяжкі, поўны выпрабаванняў, невыносны.

Суровыя дні вайны.

4. Неспрыяльны для жыцця, халодны.

С. клімат.

Суровая зіма.

|| наз. суро́васць, -і, ж. (да 1—3 знач.).

суро́дзіч, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Сваяк, родзіч.

2. Чалавек, блізкі з кім-н. па паходжанні, нацыянальнай прыналежнасці, месцы нараджэння.

3. перан. Жывёліна або расліна, што належаць да аднаго роду.

Кошка і яе дзікія суродзічы.

суро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м.

Невялікі грызун сямейства вавёркавых, які жыве ў глыбокіх норах і зімой залягае ў спячку.

|| прым. сурко́вы, -ая, -ае.

суро́кі, -аў (разм.).

У народных павер’ях: няшчасце, хвароба і пад., прынесеныя каму-н. нядобрым вокам.

суро́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак., каго-што і без дап. (разм.).

1. У народных павер’ях: прынесці няшчасце, хваробу і пад. каму-н. нядобрым вокам.

2. Пахвальбой, прадказваннямі пашкодзіць каму-, чаму-н.

Не хвалі сына, а то можна с.