Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Захворваць шаленствам (пра жывёлу).

2. Прыходзіць у крайняе раздражненне, гнеў.

Ш. ад злосці.

3. перан. Бурна праяўляць сваё дзеянне, сілу.

Шалее вецер.

4. Рабіць учынкі, пазбаўленыя разважлівасці, здаровага розуму.

Ш. ад захаплення.

Шалець з раскошы (разм.) — перабіраць, капрызіць ад перанасычанага ўсім, забяспечанага жыцця.

|| зак. ашале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 і 2 знач.).

шалёвачны гл. шаляваць, шалёўка.

шалёны, -ая, -ае.

1. Хворы на шаленства (у 1 знач.).

Ш. воўк.

2. Які страціў разважлівасць, цвярозы розум.

Шалёная, што ты надумала рабіць!

3. перан. Вялікай сілы, напружаны; нястрыманы ў пачуццях.

Шалёная скорасць.

4. перан. Неўтаймоўны, люты.

Ш. характар.

5. перан. Выпадковы, бязладны.

Шалёная куля.

Шалёныя грошы — грошы, якія лёгка дастаюцца і таму расходуюцца неэканомна.

Шалёныя цэны (разм.) — вельмі высокія.

шалёўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

1. гл. шаляваць.

2. зб. Тонкія дошкі, якія ідуць на абшыўку драўляных пабудоў, а таксама абшыўка з такіх дошак.

Пафарбаваць шалёўку.

3. мн. -і, -лёвак. Адна з такіх дошак.

4. Накладныя планкі вакол акна, дзвярэй.

|| прым. шалёвачны, -ая, -ае.

ша́лік, -а, мн. -і, -аў, м.

Паласа з тканіны або шарсцяных нітак для захутвання шыі.

Цёплы ш.

шало́м, -а, мн. -ы, -аў, м.

Тое, што і шлем (у 1 знач.; уст.).

шало́паць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Цяміць, разумець.

шалудзі́вець, -ею, -ееш, -ее; незак. (разм.).

Станавіцца шалудзівым.

|| зак. зашалудзі́вець, -ею, -ееш, -ее.

шалудзі́вы, -ая, -ае (разм.).

Са струпамі, каростай на скуры.

Шалудзівае кацяня.

|| наз. шалудзі́васць, -і, ж.

шалупа́йка, -і, ДМ -йцы, мн. -і, -па́ек, ж.

Тое, што і шалупіна.

Бульба з шалупайкамі.