Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

баламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; незак., каго-што (разм.).

1. Выклікаць неспакой сярод каго-н., уносіць разлад, неразбярыху.

Б. народ.

2. Спакушаць, зачароўваць.

Ах, дзяўчаты, хопіць вам б. хлопца!

Баламуціць светам (разм., неадабр.) — выклікаць непакой, нездавальненне.

|| зак. узбаламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны і забаламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны (да 1 знач.).

бала́нда, -ы, ДМ -дзе, ж. (разм.).

Посная рэдкая поліўка.

Палонных кармілі баландай.

бала́нс¹, -у, м.

1. Раўнавага, ураўнаважванне.

Пачуццё балансу.

2. Падрахунак расходу і прыходу, вынікі фінансавай дзейнасці прадпрыемства, арганізацыі, а таксама ведамасць з такім падрахункам.

Квартальны б.

3. Суадносіны ўзаемна звязаных паказчыкаў якой-н. дзейнасці, працэсу.

Б. народнай гаспадаркі.

|| прым. бала́нсавы, -ая, -ае (у 2 і 3 знач.).

бала́нс², -а і -у, м. (спец.).

1. -у, зб. Ачышчаныя ад кары бярвёны аднолькавай даўжыні, якія ідуць на выраб цэлюлозы.

Адвезці б. на ваганетцы ў цэх.

2. -а. На чыгунцы — перакідная прылада для перацягвання рэек.

Перакінуць б.

|| прым. бала́нсавы, -ая, -ае (у 1 знач.).

Балансавая драўніна.

балансава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; незак.

1. Захоўваць пры няўстойлівым становішчы раўнавагу пры дапамозе рухаў цела.

Б. на канаце.

2. Падводзіць баланс¹ (у 2 знач.; спец.).

3. што. Прыводзіць у адпаведныя суадносіны ўзаемазвязаныя часткі чаго-н. (спец.).

4. што. Ураўнаважваць рухомыя дэталі машын, механізмаў (спец.).

|| зак. збалансава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны.

|| наз. балансава́нне, -я, н.

балансёр, -а, мн. -ы, -аў, м.

Цыркавы артыст, які балансуе на канаце.

|| ж. балансёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

|| прым. балансёрскі, -ая, -ае.

балансі́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Доўгі шост, пры дапамозе якога балансёр захоўвае раўнавагу на канаце.

2. Дэталь у машыне, механізме, якая перадае рух ад адной часткі да другой.

|| прым. балансі́рны, -ая, -ае.

бала́ст, -у, М -сце, м.

1. Спецыяльны груз, які забяспечвае ўстойлівасць і асадку карабля, а таксама груз для рэгулявання вышыні палёту аэрастата.

2. перан. Што-н. лішняе, непатрэбнае, што не прыносіць ніякай карысці.

3. Шчэбень або пясок, якім засыпаюць чыгуначнае палатно і на які ўкладваюць шпалы (спец.).

Сухі б.

Платформы з баластам.

|| прым. бала́сны, -ая, -ае.

балаўні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м. (разм.).

Свавольнік, дураслівец.

|| ж. балаўні́ца, -ы, мн. -ы, -ні́ц.

балаўны́, -а́я, -о́е (разм.).

1. Свавольны, дураслівы.

2. Распешчаны, сапсаваны залішнім патураннем, увагай.