Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сіпе́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; незак.

Утвараць сіплыя гукі.

С. ад прастуды.

|| наз. сіпе́нне, -я, н.

сі́пка, -і, ДМ -пцы, ж.

Тое, што і сіпата.

С. ў голасе.

сі́плы, -ая, -ае.

Прыглушана-хрыплы, з прысвістваннем і лёгкім сіпеннем.

С. голас.

Сіпла (прысл.) пець.

|| наз. сі́пласць, -і, ж.

сі́пнуць, -ну, -неш, -не; сіп, -пла; -ні; незак.

Рабіцца сіплым, пачынаць сіпець.

Голас сіпне.

|| зак. асі́пнуць, -ну, -неш, -не; асі́п, -пла; -ні.

сірата́, -ы́, ДМ -раце́, Т -о́й (-о́ю), мн. сіро́ты і (з ліч. 2, 3, 4) сіраты́, -ро́т, м. і ж.

Дзіця або падлетак, які застаўся без аднаго або абодвух бацькоў.

Дзе ж сіраце бацьку ўзяць? Круглая с. (без маці і бацькі).

Казанская сірата — пра таго, хто прыкідваецца няшчасным, каб разжаліць каго-н.

|| памянш.-ласк. сіро́тка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -тцы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -так і сіраці́нка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -нцы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -нак.

|| прым. сіро́чы, -ая, -ае і сіро́цкі, -ая, -ае.

Сірочую галоўку дожджык мые.

Зіма сёлета сіроцкая — без моцных маразоў.

сіратлі́вы, -ая, -ае.

Тужліва-адзінокі, сумны, маркотны.

С. выгляд.

Сіратлівая старасць.

|| наз. сіратлі́васць, -і, ж.

сіраце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

Станавіцца сіратой.

|| зак. асіраце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

сіро́ка, нескл., м.

Сухі і гарачы паўднёвы або паўднёва-ўсходні вецер у Міжземнамор’і.

сіро́п, -у, мн. -ы, -аў, м.

Канцэнтраваны раствор цукру ў вадзе або натуральным фруктовым ці ягадным соку.

Малінавы с.

Лекавы с. (змяшчае лекавыя рэчывы і з’яўляецца лекавым прэпаратам).

|| прым. сіро́пны, -ая, -ае.

сіро́цтва, -а, н.

Стан сіраты; адзіноцтва.

Вырасці ў сіроцтве.