Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

паўста́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

Масавае ўзброенае выступленне.

П. пад кіраўніцтвам К.

Каліноўскага.

паўстаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; зак., што.

Уставіць усё, многае.

П. шыбы ў вокны.

паўста́ць, -а́ну, -а́неш, -а́не; зак.

1. Узняцца на барацьбу з кім-, чым-н., супраць каго-, чаго-н., узняць паўстанне.

Народ паўстаў супраць царызму.

2. супраць чаго. Не згаджаючыся, пярэчачы, выступіць супраць чаго-н. (высок.).

П. супраць несправядлівасці.

3. перан. Узнікнуць у памяці, ва ўяўленні.

У думках паўстала ўсё ранейшае жыццё.

4. З’явіцца перад вачамі, паказацца.

Перад намі паўстала цікавая карціна.

|| незак. паўстава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, -таяце́, -таю́ць.

паўсхо́плівацца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -аецца; -аемся, -аецеся, -аюцца; зак.

Усхапіцца — пра ўсіх, многіх ці пра ўсё, многае.

П. са сну.

На руках паўсхопліваліся пухіры.

паўсця́гваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

Усцягнуць усё, многае або ўсіх, многіх.

П. мяхі на воз.

паўсыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., што.

Усыпаць усё, многае.

П. бульбу ў склеп.

паўсыха́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́е; зак.

Усохнуць — пра ўсё, многае.

Дрэвы паўсыхалі.

паўсю́дны, -ая, -ае.

Які адбываецца, бывае ўсюды.

Паўсюдная ўборка бульбы.

|| наз. паўсю́днасць, -і, ж.

паўсядзённы, -ая, -ае.

1. Які праводзіцца дзень пры дні, заўсёды, пастаянна, які не спыняецца.

Паўсядзённыя трэніровачныя практыкаванні.

2. Які бывае заўсёды, звычайны.

Паўсядзённыя патрэбы насельніцтва.

|| наз. паўсядзённасць, -і, ж.

паўсяме́сны, -ая, -ае.

Які адбываецца, праходзіць усюды.

Паўсяместныя замаразкі.

|| наз. паўсяме́снасць, -і, ж.