Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вы́пагадзіцца, -дзіцца; безас., зак.

Аб надыходзе яснага сонечнага надвор’я.

К вечару выпагадзілася.

|| незак. выпаго́джвацца, -аецца.

вы́пад, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. У фехтаванні, гімнастыцы: выстаўленне сагнутай нагі ў якім-н. напрамку з упорам тулава на гэту нагу.

В. наперад.

2. перан. Варожае выступленне, нядобразычлівая выхадка супраць каго-, чаго-н.

Злосны в.

вы́падак, -дку, мн. -дкі, -дкаў, м.

1. Тое, што здарылася, здарэнне.

В. з жыцця.

Няшчасны в.

У такім выпадку (пры такой умове, пры дадзеных абставінах). На ўсякі в. (у прадбачанні чаго-н. нечаканага). У крайнім выпадку (пры крайняй неабходнасці). У асобных выпадках (калі-нікалі). Ні ў якім выпадку (ніколі, ні пры якіх умовах, ні за што). У тым выпадку, калі... (калі здарыцца так, што...). У адваротным выпадку (калі будзе наадварот, не так). У лепшым выпадку (пры самых спрыяльных абставінах).

2. Зручны момант.

Падвярнуўся в.

Упусціць в.

3. Тое, што і выпадковасць (у 2 знач.).

Поспех работы не можа залежаць ад выпадку.

Ад выпадку да выпадку — калі-нікалі, не пастаянна.

Ва ўсякім выпадку — пры любых абставінах, незалежна ні ад чаго.

З выпадку — з-за, з прычыны чаго-н.

Пры выпадку (разм.) — калі будзе магчымасць.

Пры выпадку перадам усё яму.

У выпадку чаго — калі адбудзецца, надыдзе што-н.

Забеспячэнне ў выпадку хваробы.

У выпадку чаго (разм.) — калі будзе патрэба.

У выпадку чаго, паведамі мне.

выпада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. гл. выпасці.

2. У выразе: не выпадае

1) няма магчымасці.

Узяцца за гэту работу ўсё не выпадае;

2) няма зручнага моманту.

Усё былі незнаёмыя людзі, і падыходзіць да іх не выпадала;

3) нельга, непрыстойна.

Ён — інтэлігент, і яму, як ён лічыць, не выпадае займацца такой работай.

вы́падкам, прысл.

1. Тое, што і выпадкова (у 1 знач.).

Сустрэча в.

2. у знач. пабочн. сл. Дарэчы, між іншым.

Ты, в., не ў магазін ідзеш?

выпадко́ва, прысл.

1. Нечакана, непрадбачна.

В. сустрэцца.

2. у знач. пабоч. сл. Тое, што і выпадкам (у 2 знач.).

выпадко́васць, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. гл. выпадковы.

2. Выпадковая акалічнасць.

Перашкодзіла в.

Па шчаслівай выпадковасці.

выпадко́вы, -ая, -ае.

1. Які паявіўся, узнік непрадугледжана.

Выпадковая памылка.

В. госць.

Выпадковае знаёмства.

2. Які бывае не заўсёды, ад выпадку да выпадку.

Выпадковыя заработкі.

|| наз. выпадко́васць, -і, мн. -і, -ей, ж.

вы́паіць, -паю, -паіш, -паіць; -паены; зак., каго (што).

Выкарміць пойлам.

В. цяля.

|| незак. выпо́йваць, -аю, -аеш, -ае.

вы́пакладаць гл. пакладаць.