Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сінапты́чны гл. сіноптыка.

сіндро́м, -у, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Комплекс сімптомаў, характэрных для якога-н. захворвання.

Астматычны с.

Болевы с.

сіндыка́т, -а, Ма́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Буйное манапалістычнае аб’яднанне прадпрыемцаў, у якім удзельнікі, захоўваючы вытворчую самастойнасць, ажыццяўляюць сумесную камерцыйную дзейнасць (вызначэнне цэн, закупку сыравіны, збыт тавараў) з мэтай абмежавання канкурэнцыі і забеспячэння панавання на рынках.

2. У некаторых краінах: назва прафесійных саюзаў.

|| прым. сіндыка́тны, -ая, -ае.

сіне́кдаха, -і, ДМ -дасе, ж. (спец.).

Стылістычны прыём, калі назва часткі выкарыстоўваецца замест назвы цэлага, агульнага і наадварот (напр., «галава» замест «чалавек»), а таксама слова і зварот, ужытыя такім чынам.

сінеку́ра, -ы, ж. (кніжн.).

Пасада, якая добра аплачваецца і не патрабуе асаблівых турбот і намаганняў.

сіне́ль, -і, ж.

Аксаміцісты шнурок для вышывання, упрыгожання жаночага адзення, капелюшоў.

|| прым. сіне́льны, -ая, -ае.

Сінельныя махры.

сіне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Рабіцца сінім.

С. на холадзе.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Віднецца (пра што-н. сіняе).

У жыце сінеюць васількі.

|| зак. пасіне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 знач.); наз. пасіне́нне, -я, н.

Купацца да пасінення (пакуль не змерзнеш; разм.) і ссіне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 знач.).

сіне́ча, -ы, ж. (разм.).

Сіні колер чаго-н., сіняя прастора.

Над галавой с. неба.

сіне-... (а таксама сіня-...).

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) сіні (у 1 знач.), з сінім адценнем, напр.: сіне-блакітны, сіне-зялёны, сіне-фіялетавы;

2) сіні (у 1 знач.), у спалучэнні з іншым асобным колерам, напр.: сіне-бела-чырвоны, сіне-чырвоны.

сі́ні, -яя, -яе.

1. Які мае афарбоўку аднаго з асноўных колераў спектра — сярэдняга паміж блакітным і фіялетавым.

Сіняе неба.

Сінія вочы.

2. Пра скуру: які мае адценне гэтага колеру.

Сінія губы.

Сіняя панчоха (пагард.) — пра жанчыну, пазбаўленую жаноцкасці: сухую педантку, якую больш за ўсё цікавяць дзелавыя, навуковыя заняткі.

|| памянш. сі́ненькі, -ая, -ае.