Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вываро́чваць гл. вывернуць.

вы́варыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што.

1. Здабыць што-н. пры дапамозе кіпячэння, выварвання.

В. соль з марской вады.

2. Варкай давесці да патрэбнай ступені гатоўнасці або пераварыць (у 2 знач.).

В. мяса.

3. Кіпячэннем ачысціць ад чаго-н.

В. бялізну.

вы́вастрыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што.

Добра навастрыць, зрабіць вострым.

В. нож.

|| незак. выво́стрываць, -аю, -аеш, -ае.

вы́ведаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.

Разведаць што-н. такое, што трымаецца ў тайне.

В. тайны.

В. чые-н. намеры.

|| незак. выве́дваць, -аю, -аеш, -ае.

вы́везці, -зу, -зеш, -зе; -вез, -зла; -зі; зак., каго-што.

1. Везучы, аддаліць, адправіць куды-н., за межы чаго-н.

В. бярвенне з лесу.

В. дзяцей за горад.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выручыць, дапамагчы выбрацца з цяжкага становішча (разм.).

Вывез шчаслівы выпадак.

|| незак. выво́зіць, -во́жу, -во́зіш, -во́зіць.

|| наз. вы́ваз, -у, м. (да 1 знач.) і вы́вазка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1 знач.).

|| прым. вывазны́, -а́я, -о́е (паводле 1 знач.).

вы́вергнуты, -ая, -ае.

Пра горныя пароды: якія ўтварыліся ў выніку дзеяння вулканічных сіл.

Вывергнутыя горныя пароды.

вы́вергнуцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -нецца; зак. (кніжн.).

Вырвацца, выйсці знутры чаго-н.

Вывергнуўся агонь з вулкана.

|| незак. вывярга́цца, -а́ецца.

|| наз. вывяржэ́нне, -я, н.

вы́вергнуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак., што (кніжн.).

Выштурхнуць з сябе.

Вулкан вывергнуў лаву.

|| незак. вывярга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вывяржэ́нне, -я, н.

вы́вернуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раскалываўшыся, выпасці, упасці.

Ад моцнага ветру вывернулася дрэва.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вывіхнуцца (разм.).

Рука вывернулася ў плячы.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перавярнуцца ўнутраным бокам наверх.

Вывернуліся рукавы кашулі.

4. Спрытным рухам, паваротам выслізнуць, вызваліцца, абмінуць перашкоду.

В. з рук праціўніка.

5. перан. Выйсці з цяжкага становішча (разм.).

В. з бяды.

|| незак. вываро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

вы́вернуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак.

1. што з чаго. Варочаючы, выняць, выцягнуць.

В. пень з коранем.

2. што. Надаць неўласцівы паварот, вывіхнуць (разм.).

В. нагу.

3. каго-што з чаго. Валячы, перакульваючы, выдаліць адкуль-н. (разм.).

В. вядро вады.

В. седака з калёс.

4. што. Перавярнуць унутраным бокам наверх.

В. кішэні.

В. навалачку.

|| незак. вываро́чваць, -аю, -аеш, -ае.