Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

заме́ннік, -а, мн. -і, -аў, м.

Матэрыял, выраб і пад., які па якіх-н. уласцівасцях можа замяніць іншы.

З. каляровых металаў.

заме́нны, -ая, -ае.

Такі, які можа быць лёгка заменены другім.

Заменная дэталь.

Заменныя страты.

заме́ньваць гл. замяніць.

заме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што (спец.).

Зрабіць замер.

З. выпрацоўку.

|| незак. заме́рваць, -аю, -аеш, -ае і замяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. заме́р, -у, мн. -ы, -аў, м.

заме́рзлы гл. замёрзлы.

заме́рзнуць, -ну, -неш, -не; замёрз, -зла; -ні; зак.

1. Ператварыцца ў лёд або пакрыцца лёдам, ледзяной коркай.

Вада ў вёдрах замерзла.

Рэчка замерзла.

Вокны замерзлі.

2. Загінуць ад холаду або моцна азябнуць.

З. у полі.

Пасажыры замерзлі.

|| незак. замярза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; наз. замярза́нне, -я, н.

Пункт замярзання.

заме́рці, -мру́, -мрэ́ш, -мрэ́; -мро́м, -мраце́, -мру́ць; замёр, -мёрла; -мры́; зак.

1. Стаць нерухомым, перастаць рухацца, дыхаць.

З. ад страху.

Ад нечаканасці замерла сэрца.

Словы замерлі на губах.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Заціхаючы, спыніцца.

Стук капытоў замёр у далечыні.

К ночы рух на вуліцах замёр.

|| незак. заміра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. заміра́нне, -я, н.

З заміраннем сэрца (надта хвалюючыся ад чакання чаго-н.).

заме́с гл. замясіць.

заме́ст, прыназ. з Р.

Узамен каго-, чаго-н.

Узяць адну кнігу з. другой.

Пайду на дзяжурства з. цябе.

заме́сці, -мяту́, -мяце́ш, -мяце́; -мяцём, -мецяце́, -мяту́ць; замёў, -мяла́, -ло́; -мяці́; -ме́цены; зак.

1. што. Падмятаючы, сабраць у адно месца ці аддаліць убок.

З. смецце ў куток.

2. каго-што. Пакрываючы чым-н. сыпкім, закрыць, засыпаць.

Мяцеліца замяла дарогу.

З. сляды злачынства (перан.: утаіць).

|| незак. замята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.