Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

атрыбу́т, -а, Му́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Неабходная, пастаянная характэрная прымета, уласцівасць чаго-н., прыналежнасць (кніжн.).

2. У граматыцы: тое, што і азначэнне.

|| прым. атрыбуты́ўны, -ая, -ае (да 2 знач.).

атрыма́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (афіц.).

Асоба або ўстанова, што атрымліваюць якія-н. адрасаваныя ім каштоўнасці, грузы і пад.

А. тавараў.

|| ж. атрыма́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

атрыма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. З’явіцца ў выніку чаго-н., выйсці.

На здымку ён атрымаўся надта прыгожы.

Раман атрымаўся цікавы.

З яго атрымаецца добры спецыяліст.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Здарыцца, адбыцца як вынік чаго-н.

|| незак. атры́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца і атрымо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

атрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; атры́маны; зак.

1. каго-што. Узяць, набыць тое, што прысылаюць, даюць, прапаноўваюць, уручаюць, прысвойваюць.

А. пісьмо.

А. зарплату.

А. падзяку.

А. кватэру.

А. вучонае званне.

2. што. Прыняць да выканання, набыць права на выкананне чаго-н.

А. загад.

А. слова.

3. што. Здабыць, вынайсці ў працэсе пошукаў.

А. бензін з нафты.

4. што. Зазнаць, адчуць.

А. задавальненне.

5. што. Захварэць на што-н.

А. насмарк.

6. што. Стаць шырока вядомым.

А. прызнанне.

7. Аказацца пабітым (разм.).

А. па руках.

|| незак. атры́мліваць, -аю, -аеш, -ае і атрымо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. атрыма́нне, -я, н. (да 1—4 знач.).

атрэ́п’е, -я, н., зб.

1. Адыходы, якія атрымліваюцца пры трапанні лёну, пянькі.

Сабраць а.

2. Старое, зношанае адзенне.

Хадзіць у атрэ́п’і.

атрэ́сці, атрасу́, атрасе́ш, атрасе́; атрасём, атрасяце́, атрасу́ць; атро́с, атрэ́сла; атрасі́; атрэ́сены; зак., што.

Трасучы, ачысціць, зняць што-н.; абкалаціць, абабіць.

А. снег з ботаў.

А. яблыню.

|| незак. атраса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

атрэ́сціся, атрасу́ся, атрасе́шся, атрасе́цца; атрасёмся, атрасяце́ся, атрасу́цца; атро́сся, атрэ́слася; атрасі́ся; зак.

Вытрасаючы што-н., ачысціцца ад чаго-н.

А. ад пылу.

|| незак. атраса́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

ату́, выкл. (спец.).

Каманда сабакам на паляванні, якая азначае: бяры, лаві, хапай.

Ату яго!

атулі́цца, атулю́ся, ату́лішся, ату́ліцца; зак.

1. Ахінуцца, агарнуцца з усіх бакоў.

А. хусткай.

2. перан. Абвалачыся.

Сівым туманам атулілася балота.

|| незак. атуля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і ату́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

атулі́ць, атулю́, ату́ліш, ату́ліць; ату́лены; зак., каго-што.

1. Ахінуць, агарнуць з усіх бакоў.

А. коўдраю.

2. перан. Абвалачы чым-н.

Цішыня атуліла вёску.

|| незак. атуля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і ату́льваць, -аю, -аеш, -ае.