Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сілкава́нне, -я, н.

1. гл. сілкаваць.

2. Тое, што забяспечвае нармальнае дзеянне, функцыянаванне чаго-н. (спец.).

С. для радыёпрыёмніка.

сілкава́цца, -ку́юся, -ку́ешся, -ку́ецца; -ку́йся; незак.

1. Есці.

З дарогі селі хлопцы с.

2. Атрымліваць адкуль-н. што-н. неабходнае для нармальнага дзеяння, функцыянавання (спец.).

Радыёпрыёмнік сілкуецца ад батарэек.

|| наз. сілкава́нне, -я, н.

сілкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны; незак.

1. каго. Падмацоўваць ежай, карміць.

С. клёцкамі.

2. што. Забяспечваць чым-н. неабходным для нармальнага дзеяння, функцыянавання (спец.).

С. акумулятар.

|| наз. сілкава́нне, -я, н.

сілко́м, прысл. (разм.).

Сілай: супраць волі.

С. прывесці ў школу.

сіло́, -а́, мн. сі́лы і (з ліч. 2, 3, 4) сілы́, сі́лаў, н.

1. Прыстасаванне ў выглядзе петляў для лоўлі птушак і дробных жывёлін.

2. перан. Пастка.

Ставіць с. на каго-н.

|| прым. сіло́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

сілуэ́т, -а, М -э́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Аднаколернае плоскаснае адлюстраванне прадмета на фоне іншага колеру.

Намаляваць сілуэты сялян.

2. Абрысы чаго-н., што віднеецца ўдалечыні, у тумане, у цемры і пад.

Здалёку віднеліся сілуэты варожых танкаў.

3. Знешні контур якога-н. збудавання, прадмета і інш.

Модны с. адзення.

|| прым. сілуэ́тны, -ая, -ае.

сімбіёз, -у, м. (спец.).

Форма сумеснага жыцця арганізмаў розных відаў, якая прыносіць ім узаемную карысць.

С. грыба і водарасці.

|| прым. сімбіяты́чны, -ая, -ае.

сі́мвал, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Тое, што служыць умоўным знакам якога-н. паняцця, з’явы, ідэі; мастацкі вобраз, які перадае якую-н. думку, перажыванне.

Жалейка — с. беларускай паэзіі.

Голуб — с. міру.

2. Прынятае ў навуцы ўмоўнае абазначэнне якой-н. адзінкі, велічыні.

Сімвалы хімічных элементаў.

Сімвал веры — кароткі выклад асноўных догматаў хрысціянскай рэлігіі.

|| прым. сімвалі́чны, -ая, -ае і сі́мвальны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

Сімвалічнае адлюстраванне.

Сімвальная інфармацыя.

сімвалізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; зак. і незак., што (кніжн.).

З’явіцца (з’яўляцца) сімвалам (у 1 знач.) чаго-н.

Хор у спектаклі сімвалізуе адзінства народа.

|| наз. сімваліза́цыя, -і, ж.

сімвалі́зм, -у, м.

Кірунак у літаратуры і мастацтве канца 19 — пачатку 20 ст., які адлюстроўваў рэчаіснасць як ідэальную сутнасць свету ва ўмоўных і абстрактных формах.

|| прым. сімвалі́чны, -ая, -ае.