Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

затра́ціць, -а́чу, -а́ціш, -а́ціць; -а́чаны; зак., што на каго-што.

Зрасходаваць, патраціць.

З. сродкі на будаўніцтва.

З. многа намаганняў на што-н.

|| незак. затра́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. затра́чванне, -я, н. і затра́та, -ы, ДМа́це, ж.

|| прым. затра́тны, -ая, -ае (спец.).

затрашча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; зак.

Пачаць трашчаць.

Затрашчалі дошкі памоста.

Пінжак затрашчаў па швах.

Затрашчалі на агні яловыя лапкі.

Затрашчалі конікі ў траве.

Затрашчалі аўтаматы.

затрыма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. Спыніцца, запаволіць ці спыніць свой рух.

З. ля ўвахода.

2. Застацца дзе-н. на які-н. час, пабыць дзе-н. даўжэй, чым трэба або можна.

Там ён затрымаўся з-за хваробы.

З. ў дарозе.

3. Запазніцца, не зрабіць чаго-н. у тэрмін.

З. з адказам.

|| незак. затры́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. затры́мка, -і, ДМ -мцы, ж.

затрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; затры́маны; зак.

1. каго-што. Перашкодзіць руху каго-, чаго-н., спыніць.

З. машыну.

На дарозе мяне затрымаў таварыш.

З. снег на палях.

2. што. Прыпыніць, адтэрмінаваць што-н.

З. высадку дэсанта.

Дажджы затрымалі сяўбу.

3. каго (што). Вымусіць застацца дзе-н. (на які-н. тэрмін).

Мяне затрымалі неадкладныя справы.

З. знаёмага.

4. што. Не зрабіць, не аддаць у час чаго-н.

З. зарплату.

5. што. Запаволіць, спыніць на пэўны час дзеянне чаго-н.

З. дыханне.

З. крокі.

6. каго (што). Схапіць, арыштаваць.

З. злачынца.

|| незак. затры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. затры́мліванне, -я, н. (да 1—5 знач.), затрыма́нне, -я, н. (да 1, 2 і 6 знач.) і затры́мка, -і, ДМ -мцы, ж. (да 1, 2, 4 і 5 знач.).

затрымце́ць, -мчу́, -мці́ш, -мці́ць; -мці́м, -мціце́, -мця́ць; -мці́; зак.

1. Пачаць трымцець.

Затрымцелі лісты.

2. Замігаць.

Затрымцелі агеньчыкі.

3. Закалаціцца, задрыжаць.

Сэрца затрымцела ад радасці.

затрэ́сціся, -расу́ся, -расе́шся, -расе́цца; -расёмся, -расяце́ся, -расу́цца; -ро́сся, -рэ́слася; -расі́ся; зак.

Пачаць трэсціся, дрыжаць.

З. ад страху.

зату́зацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.

Замучыцца, стаміцца ў якіх-н. клопатах, справах.

Ён зусім затузаўся з маладым канём.

зату́заць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго.

Тузаючы, замучыць, замарыць.

З. каня.

З. хлопца.

затулі́цца, -улю́ся, -у́лішся, -у́ліцца; зак. (разм.).

Засланіць сябе чым-н. ад чаго-н. або захінуцца ў што-н., схавацца за каго-, што-н., куды-н.

З. ад ветру.

З. ў плашч.

Хлопчык затуліўся за маці.

|| незак. зату́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

затулі́ць, -улю́, -у́ліш, -у́ліць; -у́лены; зак., каго-што.

Закрыць, засланіць чым-н. або схаваць, захінуць у што-н.

З. твар у каўнер.

|| незак. зату́льваць, -аю, -аеш, -ае.