Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

захваста́ць, -вашчу́, -во́шчаш, -во́шча; -вашчы́; -васта́ны; зак. (разм.).

1. Пачаць хвастаць.

2. каго-што. Забіць, засячы хлыстом, пугай.

Захвастаў да паўсмерці хлопца.

захво́рванне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Тое, што і хвароба.

Інфекцыйныя захворванні.

2. Узнікненне хваробы.

Момант захворвання.

захілі́ць, -ілю́, -і́ліш, -і́ліць; -і́лены; зак., каго-што (разм.).

1. Засланіць, загарадзіць чым-н.

З. твар рукамі.

2. Загнуць што-н. тканае.

З. край сурвэткі.

|| незак. захіля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| звар. захілі́цца, -ілю́ся, -і́лішся, -і́ліцца; незак. захіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

захіну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак.

1. каго-што. Засланіць, прыкрыць чым-н.

З. рукамі галаву.

2. што. Пасунуўшы, закрыць, завесіць.

З. фіранку.

3. каго-што. Ахінуць чым-н., закруціць у што-н. або схаваць куды-н., за што-н.

З. дзіця ў кажух.

З. сумку за сябе.

4. што. Закінуць адзін край адзежыны за другі.

З. полы кажуха.

5. перан., што. Зацягнуць тонкім слоем.

Туман захінуў берагі ракі.

|| незак. захіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| звар. захіну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся; -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; незак. захіна́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

захла́міць, -млю, -міш, -міць; -млены; зак., што.

Зрабіць захламленым.

Увесь пакой захламіў.

|| незак. захламля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і захла́мліваць, -аю, -аеш, -ае.

захла́млены, -ая, -ае.

Застаўлены, завалены хламам, непатрэбнымі рэчамі і пад.

З. калідор.

|| наз. захла́мленасць, -і, ж.

захліпну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Міжвольна спыніць, затрымаць дыханне, папярхнуцца або памерці ад папаўшага ў рот імклівага струменю паветра, дыму і пад.

З. паветрам.

Атака ворага захліпнулася (перан.: пацярпела няўдачу).

2. Адчуць цяжкасць, перабоі ў дыханні (ад якога-н. моцнага пачуцця, смеху, плачу і пад.).

З. ад радасці.

З. ад смеху.

|| незак. захліпа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

захлорафармава́ць гл. хлорафармаваць.

захлыну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Задыхнуцца ад вады.

З. ў час купання.

2. перан. Перастаць дзейнічаць.

Кулямёт захлынуўся.

Атака праціўніка захлынулася.

захлю́пацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак. (разм.).

Пакрыцца пырскамі чаго-н.

З. граззю.