Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

суме́цца, -е́юся, -е́ешся, -е́ецца; суме́ўся, -ме́лася; зак.

Збянтэжыцца; разгубіцца.

С. ад нечаканасці.

сумёт, -а, М -мёце, мн. -ы, -аў, м.

Намеценая ветрам гурба снегу.

су́мка, -і, ДМ -мцы, мн. -і, -мак, ж.

1. Выраб са скуры, тканіны і пад., прызначаны для нашэння чаго-н.; торба.

Прадуктовая с.

С. для гародніны.

2. У некаторых жывёл: поласць, складка скуры на жываце мацеры, дзе даношваецца і развіваецца дзіцяня.

С. кенгуру.

3. У анатоміі: орган, які мае выгляд полага мяшэчка са злучальнай тканкі (спец.).

Сардэчная с.

|| памянш. су́мачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 1 знач.).

|| прым. су́мачны, -ая, -ае.

сумле́нне, -я, н.

Пачуццё маральнай адказнасці за свае паводзіны, учынкі і інш.

С. ў яго крыштальна чыстае.

Са спакойным сумленнем рабіць што-н. — будучы ўпэўненым у правільнасці сваіх учынкаў, дзеянняў.

Сумленне загаварыла — стала сорамна.

Як сумленне падказвае — як трэба.

сумле́нны, -ая, -ае.

1. Які валодае высокімі маральнымі якасцямі, пачуццём адказнасці перад іншымі.

С. працаўнік.

2. Бездакорны ва ўсіх адносінах.

Сумленнае імя.

|| наз. сумле́ннасць, -і, ж.

сумне́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Няўпэўненасць у праўдзівасці чаго-н., адсутнасць веры ў каго-, што-н.

Няма сумнення, што ўраджай будзе добры.

2. Замінка, непаразуменне, што ўзнікае ў працэсе вырашэння якога-н. пытання.

Узнікае с. наконт тэрміну завяршэння будаўніцтва.

сумно́жнік, -а, мн. -і, -аў, м.

У матэматыцы: адзін з некалькіх множнікаў, якія ўваходзяць у адзін здабытак.

су́мны, -ая, -ае.

1. Які адчувае сум, смутак; маркотны, а таксама які выражае сум, смутак.

С. чалавек.

Сумныя вочы.

Мне сумназнач. вык.).

2. Які мае ў сабе штон. сумнае, поўны суму.

Сумнае апавяданне.

У казцы многа сумнага (наз.).

3. Які выклікае, наводзіць сум, смутак.

Сумная дарога.

|| наз. су́мнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

сумнява́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

Адчуваць няўпэўненасць, сумненне адносна каго-, чаго-н.

С. ў вывадах камісіі.

Не сумнявайцеся, не падвяду.

су́мчаты, -ая, -ае.

Які мае сумку (у 2 знач.).

Сумчатыя жывёлы.