Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

зарадзі́ць³, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ро́дзіць; зак. (разм.).

Урадзіць, даць багаты ураджай.

Бульба ў гэтым годзе зарадзіла.

зарадзі́ць⁴, -аджу́, -а́дзіш, -а́дзіць; зак., што, з інф. і без дап. (разм.).

Паўтараючыся, рабіць адно і тое ж дзеянне.

Зарадзіў адно і тое ж (гаворыць, паўтараючы адно і тое ж). Дождж зарадзіў надоўга (пачаў ісці не перастаючы).

зара́дка, -і, ДМ -дцы, ж.

1. гл. зарадзіцца², зарадзіць².

2. Комплекс гімнастычных практыкаванняў, якія выконваюцца з мэтай аздараўлення.

Ранішняя з.

зара́дны гл. зарад.

зара́жаны, -ая, -ае.

Насычаны хваробатворнымі мікробамі, шкоднымі рэчывамі і пад.

Заражанае насенне.

З. ўчастак мясцовасці.

|| наз. зара́жанасць, -і, ж.

Радыеактыўная з.

за́раз, прысл.

1. Цяпер, у сучасны момант.

Я з. заняты.

2. У самым хуткім часе, неўзабаве.

З. я вам усё раскажу.

3. Толькі што, зусім нядаўна.

Расказаная з. гісторыя.

4. (звычайна з часціцай «жа»). Неадкладна, у гэты ж час.

Трэба з. жа ўсё праверыць.

зара́з, прысл.

Адразу, за адзін раз.

З’есці ўсё з.

зара́за, -ы, ж.

Хваробатворны пачатак, які распаўсюджваецца мікробамі.

Рассаднік заразы.

Распаўсюджанне заразы.

заразі́цца, -ражу́ся, -разі́шся, -разі́цца; -разі́мся, -разіце́ся, -разя́цца; зак., чым.

1. Захварэць, успрыняўшы заразу

З. грыпам.

2. перан. Успрыняць, засвоіць ад іншых што-н.

З. весялосцю.

|| незак. заража́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. заражэ́нне, -я, н.

З. крыві.

заразі́ць, -ражу́, -разі́ш, -разі́ць; -разі́м, -разіце́, -разя́ць; -ра́жаны; зак., чым.

1. каго-што. Перадаць заразу каму-, чаму-н.

З. каго-н. грыпам.

2. перан., каго (што). Захапіць чым-н., прымусіць іншых пераймаць што-н.

З. любоўю да музыкі.

З. прыкладам.

|| незак. заража́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. заражэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).