Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

дапа́сці, -паду́, -падзе́ш, -падзе́; -падзём, -падзяце́, -паду́ць; -падзі́; зак. (разм.).

1. да чаго. З прагнасцю дарвацца, накінуцца на што-н. жаданае.

Д. да вады.

2. Настойліва імкнучыся, дабрацца куды-н., да якога-н. месца.

Яго нішто не ўтрымае, ён усюды дападзе.

|| незак. дапада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

дапато́пны, -ая, -ае (разм.).

1. Вельмі даўні, які нібыта існаваў да міфічнага біблейскага патопу.

Дапатопная жывёліна.

2. Старамодны, устарэлы (жарт., іран.).

Д. фасон.

У цябе, браце, нейкая дапатопная мэбля.

дапаўна́, прысл. (разм.).

Да самых берагоў.

Наліць бочку д.

дапаўне́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. гл. дапоўніць.

2. Тое, чым што-н. дапоўнена; дадатак.

Д. да пастановы.

3. У граматыцы: даданы член сказа са знач. аб’екта, звычайна выражаны ўскосным склонам назоўніка ці іншай часцінай мовы ў функцыі назоўніка.

Прамое д.

Ускоснае д.

|| прым. дапаўня́льны, -ая, -ае (у 3 знач.).

Д. даданы сказ.

дапільнава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак., каго-што. (разм.).

1. Высачыць, заспець за якім-н. заняткам.

Д. злодзея.

2. Дагледзець, захаваць у парадку.

Д. сад.

|| незак. дапільно́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

дапіна́ць гл. дапяць.

дапіса́ць, -пішу́, -пі́шаш, -пі́ша; -пішы́; -пі́саны; зак., што.

1. Скончыць пісаць што-н.; напісаць да якога-н. месца.

Д. пісьмо.

Д. пейзаж.

2. Дадаць да напісанага; прыпісаць.

Д. некалькі радкоў.

У ведамасці ўсё можна д.

|| незак. дапі́сваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. дапі́ска, -і, ДМ дапі́сцы, ж. і дапі́сванне, -я, н.

дапі́ска, -і, ДМ дапі́сцы, ж.

1. гл. дапісаць.

2. мн. -і, -сак. Дадатак да напісанага; прыпіска.

Дапіскі на дакументах.

дапі́цца, -п’ю́ся, -п’е́шся, -п’е́цца; -п’ёмся, -п’яце́ся, -п’ю́цца; зак., да чаго (разм.).

Празмерным ужываннем спіртнога нашкодзіць сабе, свайму здароўю.

Д. да белай гарачкі.

|| незак. дапіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

дапі́ць, -п’ю́, -п’е́ш, -п’е́; -п’ём, -п’яце́, -п’ю́ць; -пі́; -пі́ты; зак., што.

Выпіць усё, да канца.

Д. малако.

|| незак. дапіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.