Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

джаз, -а, м.

1. Форма музычнага мастацтва, якая ўзнікла ў канцы 19 — пачатку 20 ст. і спалучае ў сабе рысы еўрапейскай і афрыканскай культур.

Іграць у стылі д.

Аматары джаза.

2. Аркестр, які складаецца пераважна з духавых, ударных шумавых інструментаў, уключае спевакоў-салістаў і выконвае такую музыку.

Іграе д.

|| прым. джа́завы, -ая, -ае.

Джазавая музыка.

Д. выканаўца.

джазі́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Музыкант, які грае ў джазе.

джаз-...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.: які мае адносіны да джаза, напр.: джаз-фестываль, джазаркестр, джаз-музыка, джаз-банд.

джа́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Колючы орган ці частка цела жывёл і раслін для ўпрысквання атрутнага рэчыва.

Д. пчалы.

Змяінае д.

2. Вастрыё колючага ці рэжучага інструмента, прадмета.

Д. касы.

3. перан. Пра што-н. вострае, з’едлівае.

Д. сатыры.

|| памянш. джа́льца, -а, мн. -ы, -аў, н.

джа́ліць, -лю, -ліш, -ліць; незак., каго-што.

1. Раніць, упівацца джалам, кусаць (пра насякомых, змей).

Пчолы джаляць.

2. перан. Раніць крыўднымі словамі, колкімі заўвагамі.

Крытычныя выказванні джалілі яго, выводзілі з раўнавагі.

|| зак. уджа́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены.

Уджаліла змяя.

джга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак. (разм.).

1. каго (што). Калоць, раніць джалам (пра насякомых, змей).

Авадні і сляпні джгалі нясцерпна.

2. Хутка ісці або бегчы.

Лявон джгаў без аглядкі.

|| аднакр. джгану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і джгнуць, -ну, -неш, -не; -нём, -няце́, -нуць; -ні.

|| наз. джга́нне, -я, н.

джо́ўль, -я, мн. -і, -яў, м.

Адзінка вымярэння энергіі, работы і колькасці цеплыні.

джу́нглі, -яў.

Густы цяжкапраходны лясны зараснік у балоцістых мясцовасцях трапічных і субтрапічных краін.

Непраходныя д.

джут, -у, М джу́це, м.

Травяністая расліна сямейства мальвавых, што разводзіцца для тэкстыльнай прамысловасці, а таксама валакно гэтай тканіны.

|| прым. джу́тавы, -ая, -ае.

джыгі́т, -а, М -гіце, мн. -ы, -аў, м.

Умелы спрытны наезнік.

|| прым. джыгі́цкі, -ая, -ае.