Verbum

дзве гл. два.

дзве́рцы, -аў.

1. гл. дзверы.

2. Створка, створкі, якімі закрываюць якую-н. адтуліну.

Пячныя д.

дзве́ры, дзвярэ́й, Т дзвяра́мі і дзвяры́ма.

Праём у сцяне для ўваходу ў памяшканне, а таксама створ, якім закрываюць гэты праём.

Навесіць д.

Дубовыя д.

Зачыніць д. на ключ.

○

Царскія дзверы — у праваслаўнай царкве: галоўныя дзверы ў іканастасе, якія вядуць у алтар.

◊

Дзень адчыненых дзвярэй — дзень вольнага доступу ў навучальныя ўстановы з мэтай азнаямлення з імі перад паступленнем на вучобу.

Пры зачыненых дзвярах — без допуску пабочных асоб.

Стукацца ў дзверы — звяртацца да каго-н. з просьбай аб чым-н.

|| памянш. дзве́рцы, -аў.

|| прым. дзвярны́, -а́я, -о́е.

Д. праём.

Дзвярная клямка.

дзве́сце, двухсо́т, двумста́м, двумаста́мі, (аб) двухста́х, ліч. кольк.

Лік і колькасць 200.

|| парадк. двухсо́ты, -ая, -ае.

дзвы́нкаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Утвараць звінючыя гукі (пра шкло, метал, насякомых і пад.).

Недзе дзвынкала шкло.

Над вухам дзвынкалі камары.

|| аднакр. дзвы́нкнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. дзвы́нканне, -я, н.

дзе, прысл.

1. пыт. У якім месцы.

Дзе вы працуеце?

2. месца. У якім месцы.

Няма дзе адпачыць.

3. неазнач. Тое, што і дзенебудзь.

Пашукай лепш, можа дзе згубіў.

Ці няма дзе вольнага месца?

4. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова, падпарадкоўвае даданыя сказы месца, азначальныя, дапаўняльныя, дзейнікавыя, уступальныя сказы.

Горад, дзе я жыў.

5. у знач. часц. Ужыв. для выражэння поўнай немагчымасці чаго-н., сумнення ў чым-н.

Адпачыў? — Дзе адпачыў!

Столькі работы.

◊

Дзе наша не прападала (разм.) — выказванне рашучасці ісці на рызыку.

дзе́вер, -а, мн. -ы, -аў, м.

Мужаў брат.

Мой д. — справядлівы чалавек.

дзевяно́ста, -а, ліч. кольк.

Лік і колькасць 90.

Д. чалавек.

Яму за д.

|| парадк. дзевяно́сты, -ая, -ае.

дзевятна́ццаць, -і, ліч. кольк.

Лік і колькасць 19.

|| парадк. дзевятна́ццаты, -ая, -ае.

дзевяці...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач. дзевяць, напр.: дзевяцігадовы, дзевяцімпольны, дзевяцібальны, дзевяціградусны, дзевяцігадзінны.