Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

да́ча¹, -ы, ж.

1. гл. даць.

2. Порцыя корму на адзін прыём.

Д. аўса.

Сутачная д. сена.

да́ча², -ы, мн. -ы, дач, ж.

Тое, што і лецішча.

Жыць на дачы.

|| памянш. да́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. да́чны, -ая, -ае.

Д. ўчастак.

да́ча³, -ы, мн. -ы, дач, ж. (уст.).

Частка лясніцтва, вылучаная ў самастойную гаспадарку.

Лясныя дачы.

дачака́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. каго-чаго. Праіснаваць, прабыць да з’яўлення чаканага.

Д. перамогі.

Д. цягніка.

2. чаго і без дап. Сваімі паводзінамі давесці сябе да чаго-н. непрыемнага.

З гэтымі махінацыямі ён дачакаецца непрыемнасцей.

Ты ў мяне дачакаешся!

дачарна́, прысл.

Да чарнаты, чорнага колеру.

За лета загарэў д.

дача́сны, -ая, -ае.

Які адбыўся раней тэрміну.

Дачаснае выступленне.

Дачасна (прысл.) абарвалася жыццё.

|| наз. дача́снасць, -і, ж.

дачаўлада́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Уласнік, гаспадар дачы².

|| ж. дачаўлада́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. дачаўлада́льніцкі, -ая, -ае.

дачка́, -і́, ДМ дачцэ́, мн. до́чкі і (з ліч. 2, 3, 4) дачкі́, дачо́к, ж.

1. Асоба жаночага полу ў адносінах да сваіх бацькоў.

2. Жанчына як носьбіт лепшых рыс свайго народа, грамадства, краіны (высок.).

Вера Харужая — слаўная д. беларускага народа.

|| памянш.-ласк. дачу́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж. (да 1 знач.) і до́чухна, -ы, мн. -ы, -аў, ж. (да 1 знач.).

|| прым. даччы́н, -а́, -о́ (да 1 знач.).

Даччына сукенка.

да́чнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто жыве, адпачывае летам на дачы².

Летам тут сем’ямі жывуць дачнікі.

|| ж. да́чніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

дачу́цца, -чу́юся, -чу́ешся, -чу́ецца; -чу́ўся, -чу́лася, -чу́ліся; зак., пра каго-што і аб кім-чым (разм.).

Даведацца з чутак, дазнацца.

Пра пажар ён дачуўся ўчора.

Аб узнагародзе старшыня дачуўся толькі сёння.

|| незак. дачува́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (разм.).