Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

давае́нны, -ая, -ае.

Які існаваў ці з’явіўся да вайны.

Д. будынак.

Д. ўзровень развіцця прамысловасці.

дава́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

Дабаўка да таго, што ўзважваецца, калі ў ім не хапае вагі.

Сыр з даважкай.

дава́жыць, -ва́жу, -ва́жыш, -ва́жыць; зак.

1. Закончыць узважванне чаго-н.

2. Важачы што-н., дадаць пэўную колькасць да поўнай вагі.

|| незак. дава́жваць, -ваю, -ваеш, -вае.

давазі́ць, -важу́, -во́зіш, -во́зіць; зак., што.

Скончыць возку чаго-н.

Усё сена не паспелі д.

давалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -лачы́; -ло́чаны; зак., што (разм.).

3 цяжкасцю данесці, дацягнуць да якога-н. месца.

Ледзь давалок мех бульбы.

Хлопцы не змаглі д. лодку да возера.

|| незак. давалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

давалачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; -ло́кся, -лакла́ся, -ло́ся; -лачы́ся; зак. (разм.).

3 цяжкасцю дайсці, дабрацца да якога-н. месца.

Ледзь давалокся да хаты.

|| незак. давалака́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

дава́льны,

У выразе: давальны склон — склон, які адказвае на пытанні: каму? чаму?

давары́цца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ва́рыцца; зак.

Зварыцца канчаткова; стаць гатовым для ўжывання.

Мяса даварылася.

дава́цца гл. дацца.

дава́ць, даю́, дае́ш, дае́; даём, даяце́, даю́ць; незак.

1. гл. даць.

2. у знач. часц. дава́й(це). У спалучэнні з інф. незак. ці 1 ас. мн. буд. азначае прапанову, запрашэнне зрабіць што-н. разам, сумесна (разм.).

Давай бегаць.

Давайце паснедаем.

3. у знач. часц. дава́й. У спалучэнні з інф. незак. служыць для выражэння энергічнага пачатку дзеяння.

Раззлаваўся дзед, адперазаў папружку і давай гнаць падшыванцаў з саду.

Прыбег і д. крычаць.